Shape Shape

کشت برنج Rice cultivation under( organic farming

Shape Shape
02/13/2023 08:57:12

کشت برنج Rice cultivation under( organic farming

 

water cylinder measurement method 

weed control with power tiller

rice seedling in rice

 

Azula in rice

traditional rice transplating

box seedling nursery

 

rice seedling nursery

 

کشت مجدد برنج  second rice in majid farm

-رقم 

تاریخ برداشت

نشاکاری 

تغذیه 

....

harvesting and drying rice  دستگاه خشک کن  برنج

انواع سیستم خشک عمودی و افقی

رطوبت اولیه

رطویت نهایی

رطوبت نگهداری

رطوبت تبدیل

درصد تبدیل

panicle initiation stage of rice

Panicle initiation (PI)  in indica is a growth stage that represents the start of the reproductive phase in rice development. It is when the actual panicle (terminal flowering head) begins to form in the base of the stem.

 

 

 

تاثیر گرما در کشت برنج و گل دهی

rice flowering tolerant to temperature 

 

rice flowering tolerant to temperature ( تاثیر گرما در کشت برنج مقاله)

 

مشارکت در پروژه کشت برنج و اردک  توائم

rice production and duck production technology

 

duck and rice

duck and rice

project duck( Aigamo ) and rice

-------------------------

مشارکت در پروژه تولید بذر برنج رقم هاشمی

seed production technology

خشکه کاری برنج

  • رقم
  • فاصله کشت
  • بذر کاری مستقیم
  • نشا گلدانی
  • کنترل علف هرز
  • روش ابیاری

 

 

 

تصویر یک دانه برنج  که برای بذری استفاده شد ( مشکل ترک مویی در دانه نشان دهنده نامناسب بودن برای کشت می باشد )

استفاده از تیلر در کشت برنج برای آماده سازی مزرعه

 

 

 

 

هواشناسی مرکز هراز  

بررسی اطلاعات دمایی  رطوبت    باد   تبخیر   بارندگی    شدت نور خورشید .....

کشت سنتی برنج ( انشالله بحث و تبادل نظر خواهیم داشت )

خزانه  و تاریخ بذر پشای مناسب 

سن نشا  مناسب 

تراکم کشت 

هزینه تولید

سختی کار

زودرسی 

 

آزولا در برنج   azolla in rice

 

مشکلات کشت مکانیزه برنج

 rice seedling mechanization problem

  • تنش حرارتی از عومامل تهدید کننده در زمان پرورش نشا بوده که سبب سوختگی برگ و.... می شود.
  • درجه حرارت مناسب در زمان پرورش  در روز  حداکثر  30 و در شب  حداقل 13 درجه  باید باشد

 مشکل عدم یکنواختی در سینی نشا و نیاز به واکاری 

راهکار ( افزایش تراکم کشت و دقت در یکنواختی سینی و دقت در زمان کاشت )

--------------------

 

انتقال تجربه به کشاورز پیشروتولید محصول ارگانیک در کسب برند

کسب برند ارگانیک فایل  PDF

-----------------

آموزش نحوه نشاکاری در کشت مکانیزه :

در این کلاس آموزشی که تدریس آن را مهندس مجید نیک نژاد کارشناس ارشد و سرپرست گروه تکنولوژی زراعی مرکز هراز برعهده داشت.
موضوعات مطرحه شده عبارت بودند از :
-    فاصله کشت مناسب 
-    عمق کاشت مناسب 
-    تعداد نشا مناسب در هر کپه سن نشا مناسب نشاکاری
-    توصیه کودی پایه و سرک 
-    روشهای بیولوژیک  کنترل آفات و بیماریها در خزانه 
-    تاثیر تغدیه مناسب در وزن گیاهچه 
-    روشهای آبیاری تناوبی با توجه به شرایط کم آبی 
-    آشنایی با مراحل حساس گیاه برنج  به تنش آبی
-    تاثیر تغذیه و بالانس مواد غذایی در کاهش تنش آبی 

 

dapog nursery

خزانه داپوک

dapog nursery خزانه داپوک

 


پرورش نشای مناسب کشت مکانیزه برنج بدون نیاز به جعبه نشا
در شرایط شیوع ویروس کرونا 

 


نگارنده:
بهمن امیری لاریجانی
سایر همکاران: 
حاتم حاتمی، مجید نیک نژاد، سید جلال حسینی و سید موسی حسینی

 

 


چکیده:
در شروع فصل زراعی جدید با توجه به مشکلات ناشی از شیوع ویروس کرونا و کمبود نیروی انسانی، ضرورت کشت مکانیزه برنج بیش از هر زمان دیگری احساس می شود. از طرف دیگر هزینه¬ی بالای تهیه جعبه نشا و محدودیت های فنی پرورش نشای جعبه ای، اجرای نشاکاری مکانیزه برنج را توسط زارعین مشکل نموده است. برای رفع این مشکل، محققین و کارشناسان مرکز هراز تلفیقی از شیوهای سنتی و مکانیزه آماده سازی خزانه نشاء برنج را جهت تسهیل فرآیند نشاکاری مکانیزه به کشاورزان معرفی نموده اند که با استفاده از آن، شالیکاران قادر خواهند بود با صرف هزینه و نیروی انسانی کمتر و کاهش ریسک احتمالی شیوع ویروس کرونا در جوامع کشاورزی، خزانه برنج مورد نیاز در سال زراعی جاری را با هدف کشت مکانیزه آماده نمایند. در این شیوه که به نوعی خزانه تهیه نشای حصیری تغییر شکل یافته یا داپوگ نام دارد، با تهیه قالب های چوبی دقیقا به ابعاد جعبه های نشای استاندارد مناسب ماشین های نشاکار، بستر بذر آماده و عملیات خاکریزی و بذرپاشی انجام می شود.
واژه های کلیدی: کشت مکانیزه برنج، نشای جعبه ای، خزانه داپوگ، 

1-    مقدمه
مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز در قالب همکاریهای فنی و بین المللی با آژانس همکاریهای بین المللی ژاپن که در از سال 1363 آغاز شده است، اقدام به بومی سازی تکنولوژی یکپارچه سازی اراضی شالیزاری با هدف توسعه کشت مکانیزه برنج و کشت سبزیجات و محصولات فصل خنک نموده است (گزارش   ). این مرکز در سال 1371 اقدام به معرفی فناوری پرورش نشای جعبه ای و کشت مکانیزه برنج در نظام شالیزاری کشور نموده است که بومی سازی و بکارگیری تکنولوژی های نوین مرتبط با کشت و کار برنج و نیز رفع مشکلات کشاورزان در شرایط ویژه و تسهیل فرآیند کاشت، داشت و برداشت این محصول استراتژیک را در دستور کار خود قرار داده است. در همین راستا و با توجه به اهداف و برنامه های در نظر گرفته شده در نام گذاری سال جاری با عنوان "سال جهش تولید" توسط مقام معظم رهبری، تلاش برای افزایش بهره وری کشت و کار برنج و راندمان تولید در سطح بهره بردار و نیز کاهش هزینه تولید بیش از پیش ضروری به نظر می رسد. 
در شروع فصل زراعی جدید با توجه به مشکلات ناشی از شیوع ویروس کرونا و کمبود نیروی انسانی، ضرورت کشت مکانیزه برنج بیش از هر زمان دیگری احساس می شود. از طرف دیگر هزینه ی بالای تهیه جعبه نشا و محدودیت های فنی پرورش نشای جعبه ای، اجرای نشاکاری مکانیزه برنج را توسط زارعین مشکل نموده است. برای رفع این مشکل، محققین و کارشناسان مرکز هراز تلفیقی از شیوهای سنتی و مکانیزه آماده سازی خزانه نشاء برنج را جهت تسهیل فرآیند نشاکاری مکانیزه به کشاورزان معرفی نموده اند که با استفاده از آن، شالیکاران قادر خواهند بود با صرف هزینه و نیروی انسانی کمتر و کاهش ریسک احتمالی شیوع ویروس کرونا در جوامع کشاورزی، خزانه برنج مورد نیاز در سال زراعی جاری را با هدف کشت مکانیزه آماده نمایند. 
2-    دستورالعمل تهیه بستر بذر به روش داپوگ 
در این شیوه که به نوعی خزانه تهیه نشای حصیری تغییر شکل یافته  یا داپوگ نام دارد، با تهیه قالب های چوبی دقیقا به ابعاد جعبه های نشای استاندارد مناسب ماشین های نشاکار، بستر بذر آماده و عملیات خاکریزی و بذرپاشی انجام می شود. مراحل اجرایی این روش به شرح زیر می باشد:
2-1-    تهیه خزانه جوی و پشته ای استاندارد با ارتفاع حداقل 10 سانتیمتر، عرض 1.5 متر و طول  15 تا 20 متر ( عرض خزانه حداکثر 3 متر می تواند باشد به شرطی که به خوبی تسطیح گردد)؛ همراه با ایجاد کانال آبیاری و زهکشی برای سهولت در مدیریت آبیاری  
2-2-    قرار دادن پلاستیک در بستر خزانه (زمین اصلی) با هدف جلوگیری از خروج ریشه، تنیدگی ریشه ها در هم و ایجاد نشای حصیری یکدست و یکنواخت با قابلیت رول شدن و قرار گرفتن بر روی خشاب ماشین نشاکار.

 

 


شکل 1- تهیه خزانه جوی و پشته ای
2-3-    تهیه و ساخت قالب چوبی به ابعاد 28 در 58 سانت با عمق 3 سانتیمتر ( 6 تا 8 خانه ای)
2-4-    قراردادن قالب چوبی بر روی پلاستیک بستر خزانه و پر کردن قالب چوبی با گل شالیزاری دوغاب شده (پادلینگ شده) و آماده شده حاوی کود پایه و عناصر غذایی مورد نیاز و تسطیح سطح گل شالیزاری درون قالب چوبی با استفاده از ماله بنایی و یا هر وسیله مناسب دیگر و تثبیت عمق 2 سانتیمتر برای بستر بذر 

2-5-    بذرپاشی بذور جوانه دار برنج بر اساس دستورالعمل های استاندارد تهیه نشای جعبه ای با تراکم 150 گرم تا 180 گرم برای هر قالب 28 در 58 سانتیمتر و پوشاندن سطح بذور با خاک پوششی خشک و الک شده به قطر نیم سانت برای یکنواختی جوانه زنی و تثبیت بذور

 
2-6-    برداشتن قالب چوبی به آرامی و بر جای ماندن بسترهای بذرپاشی شده 28 در 58 سانت و قراردادن قالب در بخش های دیگر خزانه و تکرار عملیات بذرپاشی تا پر شدن سطح خزانه 


2-7-    کمان گزاری و پوشاندن سطح خزانه با استفاده از تونل پلاستیکی همانند روش معمول در خزانه جوی و پشته ای و مدیریت پرورش و رویاندن نشاها با توجه به توصیه های فنی موجود

3-    مدیریت سبز کردن نشاها در خزانه
3-1-    مدیریت آبیاری
با توجه به اینکه در این سیستم جعبه نشا وجود ندارد، مدیریت آبیاری تا قبل از سبز شدن جهت جلوگیری از فروپاشی قالب ایجاد شده بسیار مهم است. از این رو سعی گردد تا قبل از سبز شدن از غرقاب شدن بستر بذر اجتناب شود و بعد از سبز شدن بخصوص بعد از مرحله 2 تا 2.5 برگی و رشد ریشه ها و استحکام نسبی قالب، میتوان نسبت به ایجاد حالت غرقابی در صورت لزوم اقدام گردد. با استفاده از مدیریت صحیح آبیاری در خزانه‌های مرطوب بیماریهای قارچی در خزانه کنترل می‌شوند. چنانچه درجه حرارت خزانه پس از استقرار قالب های نشاء، بالاتر از 30 درجه سانتیگراد باشد و خزانه به مدت چندین روز بدون آب باقی بماند، بیماریهای قارچی از جمله فوزاریوم، پی تیوم و غیره توسعه یافته و باعث مرگ گیاهچه می شوند. برای جلوگیری از این خسارت، پس از سبز شدن نشاها، اقدام به آبیاری (تا زیر طوقه نشا) می نمائیم. علاوه بر این در طول دوره رشد نشا در خزانه، چنانچه درجه حرارت در طول ساعات گرم روز بالاتر از 30 درجه سانتیگراد باشد، خزانه به مدت 3 تا 6 ساعت به حالت غرقاب نگه داشته می‌شود و بقیه ساعات روز اقدام به تخلیه آب و زهکشی خزانه می نمائیم تا حدی که خزانه کاملاً از آب تخلیه گردد و امکان رشــد کافی ریشـه ها  و خروج گاز‌های مضر فراهم شود.
3-2-    کنترل حرارت
نشاء‌های جوان پس از سبز شدن در طول روز به حرارتی بیش از 20 درجه سانتیگراد نیاز دارند. اگر درجه حرارت بیش از 30 درجه باشد نشاء ها بصورت میله ای و باریک رشد می کند و در حرارت کمتر از 20 درجه رشد نشاء به کندی انجام می‌شود. درجه حرارت کافی و مناسب برای رشد نشاء در طول شب بین 15 تا 20 درجه می‌باشد. حرارت 12 درجه در طول شب برای نشاء مشکل چندانی ایجاد نمی کند در حالیکه پائین آمدن دمای شبانه تا زیر 12 درجه و بیش از 20 درجه به مدت چندین ساعت رشد فیزیولوژیکی نشاء را دچار اختلال می نماید. برای کنترل سرما در شبها و روز های خیلی سرد می توان خزانه را در طول شب یا روز به حالت غرقاب نگاه داشت. اما با طولانی شدن طول مدت غرقابی مشکلات ماندابی و عدم خروج گازهای مضر باعث صدمه و خسارت نشاء ها خواهد شد. لذا باید نسبت به تخلیه آب از کرتها اقدام نمود و حتی المقدور چندین ساعت در طول روز خزانه بدون آب باشد. برای کنترل گرما در خزانه خصوصاً در روز های خیلی گرم، قبل از افزایش بیش از حد دما در زیر تونل پلاستیکی، باید با کنار زدن بخش‌هائی از نایلون اقدام به تهویه خزانه نمود. به منظور کاهش بیشتر دما، غرقاب نمودن خزانه (ترجیحاً تا زیر جعبه) و برقراری جریان آب در آن بسیار ضروری  است. 

منابع
1.    گزارش نهایی مرحله بررسی و تحقیقات طرح توسعه کشاورزی حوزه آبریز هراز، 1368. شماره ثبت در مرکز اسناد و مدارک علمی و تحقیقاتی وزارت کشاورزی. 216/68 – 7/8/68
2.    امیری لاریجانی، بهمن. 1389. راهنمای آماده سازی زمین و کاشت برنج (جلد 1و2). انتشارات دفتر خدمات تکنولوژی آموزشی. 177 ص

----------------------------- 

power point articel organic

تاثیر مصرف منابع کود آلی و کود شیمیایی بر خصوصیات رشد و عملکرد برنج رقم هاشمی

------------------------------

کنترل آفات با تله نوری

 

 

فایل تولید بذر برنج در دوره آموزشی تسوکوبا ژاپن

Report on Seed Production Practice, Rice Cultivation Course 2001

------------

فایل آموزشی تولید بذر RICE SEED PRODUCTION MANUAL

seed production ( word)

------------------

فایل آموزشی تولید بذر 

seed production power point

-------------------

اصول تهیه کمپوست 

How we can prepare compost (PPT)

compost prepare

---------------------

کود اوره پلیمری    Slow release Urea

کود اوره پلیمری ( فایل PDF)

----------------------

organic farming method

-----------------

آزمایش پخت برنج 

---------------------

پرورش نشا گلدانی   Cell box nursery

 

 

تفاوت کشاورز سنتی و پیشرو

what is difference between farmer traditional and key farmer

---------------

تفاوت کشاورز سنتی و پیشرو:

- ارتباط با  کارشناسان  مروج و متخصص موضوعی 
- حضور در کلاس آموزشی و سایت الگویی 
- استفاده از یافته های تحقیقاتی جدید و ارتباط با محقیقن برنج 
- استفاده از داده های هواشناسی
- حضور در  شبکه تاک و  شبکه  آموزش کشاورزی  شاک
- حضور در شبکه های مجازی
- آنالیز  خاک مزرعه اصلی و خاک خزانه 
- تهیه شناسامه کاشت  ، داشت ، برداشت  در تمام کرتهای مزرعه شالیزاری 
-استفاده از  بذر گواهی شده و تهیه بذر از مراجع ذیل صلاح
- میزان بذر مصرفی   
- وزن هزار دانه
- ناخالصی بذر 
- آلودگی به بیماری
- بنیه بذر
- درصد جوانه بذر 
- تاریخ مناسب  بذر پاشی
- اصول صحیح به زراعی مدیریت خزانه
- رعایت  به زراعی پرورش  در خزانه
- کاشت نشا با وزن و سن مناسب در زمان نشاکاری 
- فاصله زمانی  انتقال از خزانه تا نشاکاری 
- دقت در انتخاب نشاکار ماهر 
- انتخاب نوع کود و درصد مناسب عناصر مورد نیاز 
- استفاده از کود پایه در زمان و میزان مناسب 
- آماده سازی صحیح مزرعه  و بکارگیری ادوات و اپراتور  ماهر 
- تاریخ مناسب نشاکاری و توجه به درجه حرارت مناسب 
- رعایت فاصله کاشت و تراکم کپه در مترمربع و عمق کاشت 
- کاشت مناسب تعداد نشا در کپه بسته به رقم 
- رعایت مصرف علف کش و وجین مناسب 
- آبیاری تناوبی  
- کنترل آفات و بیماریها در زمان و سموم مناسب 
- مصرف کود سرک در میزان و زمان مناسب
- روش آبیاری صحیح در زمان خوشه دهی و گل دهی
- توجه به تغذیه برگی در مرحله خوشه دهی
- زمان  مناسب برداشت 
-  بکارگیری ازکمباین مخصوص 
 -  بکارگیری  روش مناسب خشک کردن در زمان تبدیل
- رعایت اصول  فنی در زمان تبدیل (  حجم  خشک کن – درجه حرارت – تنظیم در زمان سفید کردن -......)  
- بکارگیری  اصول صحیح بسته بندی
- توجه به تولید محصول سالم
- توجه به  برند سازی 
- بکارگیری اصول اقتصاد کشاورزی در بازاریابی  با نگاه فروش مستقیم  
- توجه به اکوسیستم شالیزار
- کارآفرینی در حوزه گردشگری کشاورزی 

 

 

 

 

Rice seed production method ( word)

بسم الله الرحمن و  الرحیم

(أَ فَرَأَیْتُمْ ما تَحْرُثُونَ)

آیا هیچ درباره آنچه کشت مى کنید اندیشیده اید»؟

(أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزّارِعُونَ)

«آیا شما آن را مى رویانید یا ما مى رویانیم»؟

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

وزارت جهاد کشاورزی

سازمان تحقیقات ،آموزش و ترویج

مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز

 

تولید بذر برنج در شرایط کشاورز

 

 

 

مجید نیک نژاد

 

بدون ویرایش  و نیاز به بازخوانی

11-11-99

 

 

 

مقدمه:

بذر برنج یا همان بانک ژن هزاران ساله که در طول سالیان دور همراه با انتخاب طبیعی  به ما هدیه شد ، و  امید آن هست که بتوانیم این هدیه را حفظ نماییم . تا قبل از جنگهای داخلی  سال 1994 رواندا ،کشاورزان این کشور بیش از 5000 واریته لوبیا کشت می نمودند. ولی در طول سالهای جنگ داخلی سبب نابود شدن این واریته ها گرددید.بعد از پایان جنگ داخلی به دلیل نابود شدن واریته های بومی ، کشورهای اروپایی برخی از ارقام پرمحصول لوبیا را به این کشور معرفی کردند ولی بعد از چندی به دلیل عدم سازگاری  ارقام جدید  با شرایط آب و هوایی کشور رواندا سبب مشکلات زیادی در این کشور شد. نکته مهمی که در اینجا وجود دارد و باید مورد توجه قرار گیرد این میباشد که در کشور ایران ارقام بومی به عنوان یک بانک ژن جمع آوری شود تا در صورت هر گونه مشکل پیش بینی نشده ذخایر چندین هزار ساله خود را از دست ندهیم . این واقعیت در جنگ سوریه نیز اتفاق افتاد. و شاهد آن هستیم که بعضی از ارقام بومی آنها از بین رفته و جایگزینی برای آنها ندارند. کشاورزان برنجکار فقط برای یک کشت  خود بذر برنج را داشته و اگر به هر دلیلی در آن سال شالی با مشکل مواجه شود متاسفانه بذر برای سال آینده نداشته ومیزان بانک بذر در کشور شاید کمتر از 1000 هکتار باشد . شاید رواج کشت مجدد برنج در برخی از مناطق و نگهداری بذر سال قبل برای احداث خزانه کشت دوم، یک فرصت در برابر تهدید کشت دوم باشد.به همین دلیل می توان از تغییر اقیلم در جهت  افزایش تولید مزراع بذری کمک گرفت( استفاده از یک تهدید برای ایجاد یک فرصت ).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

اهمیت :

  • میزان بذر خودمصرفی کشاورزان در برنج در حدود90-95 درصد و تولید بذر گواهی شده 5-10 درصد هست.
  • با توجه به سطح 560 هزار هکتاری و نیاز هر هکتار به 40 کیلو بذر گواهی شده ، در حدود5-6 هزار هکتار مزرعه برای تولید بذر گواهی شده نیاز بوده که این یکی از اهداف بلند مدت خواهد بود
  • نقش بذر مرغوب ( جوانه زنی بالا 95 درصد- وزن هزار دانه  26 تا 27 گرم عاری از بیماری-عاری ار بذر علف هرز- بنیه عالی..) در حدود 5-10 درصد سبب افزایش عملکرد خواهد شد.
  • بذر با جوانه زنی پایین و بنیه ضعیف سبب تولید گیاهچه ناتوان و در نتیجه مصرف بیشتر نهادهای شیمیایی و در نهایت مشکلات خاص زیست محیطی و همچین افزایش هزینه تولید خواهد شد
  • ……………..

 اصول برنامه ریزی:

·        چهار سوال اساسی در شروع هرفعالیت اقتصادی  :

·        کجا هستیم ؟( واقعیت موجود)

·        کجا باید باشیم؟ ( هدف)

·        چگونه این شکاف را از بین خواهیم برد؟ ( روش اجراء)

·        چگونه پیشرفت خود را زیر نظر خواهیم گرفت؟(ارزیابی دوره ای)

·        در طول تولید بذر در سطح کشاورز باید :

1-  بررسی مشکلات موجود ( اختلاط بذور وزن هزار دانه پایین آلودگی به ویروس و بیماری- آلودگی به بذور علف هرز-  دلیل  بالا بدون درصد نیم دانه- عدم یکنواختی مزرعه در زمان برداشت-.)

 2- هدف از تولید بذر ( افزایش وزن هزار دانه بنیه بذر- عاری از علف هرزو بیماری- عاری از بذور ارقام غیر هم تیپ مانند گرده ..)

 3 روش اجراء ( مراکز تحقیقات و بذور گواهی شده مزارع کشاورزان پیشرو و نمونه  در هر روستا و تحت نظارت )

 4- ارزیابی  ( نظارت سالیانه بر مزارع بذری در هر روستا و تست بررسی خلوص و آلودگی و ..) 

 

سازمان مجاز در گواهی بذر :

بر طبق قوانین کشوری تولید بذر باید تحت نظارت موسسه گواهی بذر و نهال بوده و کسب مجوز از این مراکز با توجه به اهمیت موضوع الزامی می باشد.

·        در ارقام بومی با توجه به حفظ و صیانت از بانک ژن کشور ، برای تولید و تجاری سازی نیاز به کسب مجوز بوده و همچنین در صادرات به خارج کشور ، ارقام بومی که ثبت برند نشده ، ممنوع بوده و تنها ارقام تجاری و با کسب مجوز از سازمان تحقیقات و گواهی سلامت و .... اجازه صادرت دارد.

 

·        برای تکثیر بذر چهار مرحله کلی:

-       بذر بهنژادگر breeder seed   

-       بذر پایه pre basic seed  

-        بذر مادری basic seed  

-       بذر گواهی شده  certified seed  

·         کشاورز در مرحله بذر گواهی شده می تواند فعالیت نماید به شرطی که بتواند بذر مادری خوبی را به دست آورد.

·        برای تسریع در فرآیند تولید بذر کشاورزان علاقمند می تواند با تائید مرکز تحقیقات و با عقد قرار داد با موسسه گواهی بذر و نهال ، بذر مادری را دریافت و اقدام به تکثیر در مزرعه تحت نظارت کارشناسان مورد نظر قرار گرفته و در نهایت بذر گواهی شده را تولید نمایند.( تصویر مسئول نمونه برداری در مزرعه و زمان برداشت از مرکز گواهی بذر مازندران  )

نحوه اجراء :

در این جزوه سعی خواهد شد تا  چهار روش شروع تولید بذر را با توجه به امکانات و شرایط کشاورزان توضیح داده شود. لازم به ذکر بوده برای انجام این روش نیاز به کسب مهارت و آموزش در  دوره های تخصصی بوده ، که مراکز تحقیقاتی و از آن جمله مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز  در این زمینه  انجام خدمت می نمایند.

  • تولید بذر با استفاده از بانک ژن خود کشاورز با هدف افزایش کیفیت و شناسایی نقاط ضعف و قوت( این روش در صورت دسترسی نبودن به کارشناسان و محقق معین و همچنین در صورت مشاهده رقم جدید ، توصیه می شود)
  • تولید بذر با استفاده از بذور خالص شده و گواهی شده از مرکز تحقیقات برنج در سطح کشاورز( این روش از مطمئن ترین روش تولید بذر برای کشاورزان می باشد)
  • تولید بذر با استفاده به روش seedling pot nursery ( Cell Box )( این روش برای تکثیر بذر خاص  که میزان و اهمیت بالایی داشته ، به کارگرفته می شود)
  • تولید بذر با استفاده از بانک ژن خود کشاورز(از بذر خودمصرفی کشاورز- تکنیک هزار خوشه)

در این جزوه در قسمت اول  سعی خواهد شد ، اصول تولید بذر با استفاده از بانک ژن مزرعه کشاورز وتوسط خود کشاورز توضیح داده شود.

برای شروع پروژه در ابتدا باید یک جدول کانت تهیه شود تا در هر ماه و روز ... کار مشخص در همان روز برنامه ریزی شود تا در زمان اجرا برنامه ، تداخل کار اجرایی نداشته باشیم.( جدول کانت در سایت تولید بذر رقم هاشمی در مزرعه مسلم محمدی )

-        به طور خلاصه می توان مراحل کار را به صورت شرح داد :  1- انتخاب بذر 500 یا 1000 خوشه از مزرعه ، نوکلئوس سوپر الیت  Breeder seed  2-  انتخاب بذر الیت از بذر سوپر الیت  pre- basic seed   3-   انتخاب بذر مادری از بذر الیت  Basic seed 4-  تولید بذر گواهی شده از بذر الیت  Certified seed

سال اول :

هدف : تولید بذر پایه( بذر مادری ) برای سال دوم بوده و بذر  مورد نیاز در حدود 5 کیلو هست. به این منظور در حدود 100 مربع مزرعه در نظر گرفته می شود.

- برای کسب بذر بهنژاد گر  یا همان بذر نوکلئوس در حدود 400 عدد خوشه انتخابی شده برتر نیاز بوده ،و برای تولید باید بذر تمام 400 خوشه به صورت جدانه در کرت های کوچک خزانه گیری و سپس در کرت کوچک به صورت 20 در 20 سانتیمتر به صورت جداگانه نشاکاری شده و در ادامه برای حذف بوته های نامطلوب کل کرت باید حذف شود. از نکات مهم در حذف کرت ،کرت های دارای  off type  هستند،و یا کرتهای که مشابه با اکثر کرتها نباشد ، کرتهای که زدوتر و یا دیرتر تولید بذر نموده .......

- برای تولید بذر پایه : بذر نوکلئوس در فاصله 20 در 20 کشت شده و ارقام غیر هم تیپ حذف شود( تصویر مزرعه تولید بذر طارم هاشمی پاکوتاه در مرکز تحقیقات برنج آمل دکتر نبی پور متخصص تولید بذر )

- برای تولید بذر مادری : بذر پایه در فاصله 20 در 20 کشت و ارقام غیر هم تیپ حذف شود.

- برای تولید بذر گواهی : بذر مادری در فاصله 20 در 20 کشت و ارقام غیر هم تیپ حذف شود.( تصویر مزرعه فجر در مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز ، دکتر رمضانپور مجری پروژه )

- در انتخاب بذر یکی از نکات مهم بازار پسندی آن می باشد . برای این منظور مهم هست تا قبل از کشت یک مقدار از برنج آن توسط آشپز ماهر پخت شود. در روش پخت از روش آبکشی استفاده می گردد. در ابتدا بسته به تازه و یا قدیم بودن برنج  خیسانده شده  و سپس در آب جوش ریخته و قبل از باز شدن کامل از آب جوش جدا شده و آبکشی شده و برای کاهش حرارت برنج آبکشی شده  یک ملاقه آب ولرم  روی آن ریخته و سپس به دیگ منتقل می گردد.  بعد از دم کشیدن ( خروج بخار ) درجه حرارت کم تا پخت کامل شود. نکته مهم در آب شور نمک زیاد ریخته نشود و همچنین از هیچ افزودنی مانند  شیر و یا آب لیمو استفاده نگردد. بعد از پخت به این نکات توجه و نمره داده می شود.  1- نسبت طول به عرض 2- میزان چسبندگی    3- بو و طعم    4- میزان ترک برداشتن و شکاف از وسط   5- میزان بند بند شدن بعد از پخت   6- عطر و چسبندگی بعد از سرد شدن  7-راز مجید نیک نژاد .........  ( مصاحبه با آقای هاشمی از روستای سوته و تاجر معروف فریدونکنار )

- چالش‌های تولید برنج  :    تغییرات اقلیمی (تهدید و فرصت)  ، مصرف سرانه برنج  ، مشکلات بازار (تقابل بین تولید برخی از ارقام) ، واردات نامتناسب برنج (مقدار یا زمان)  در انتخاب رقم جدید باید توجه داشت که در یک رقم جدید باید چالش 5-10 سال بعد را علاوه بر مشکل موجود را حل نمایید. نکته مهم در انتخاب یک رقم :  1- مشکل چیست 2- این رقم چه مزیتی دارد  3- آیا قابل پذیرش کشاورزان هست ........( چالش ارقام جدید با  واریته طارم هاشمی )

-

 از تهیه بذر تا قبل از بذرپاشی در خزانه :

-        در شروع  به تولید بذر باید در ابتدا،  بحث و گفتگو با کشاورزان منطقه  داشته و در خصوص تقاضای آنها از بذر و مزرعه و شکل و تعداد پنجه و ارتفاع و .. را جویا شد. ( به فرموده دوست گرامی اینجانب ، دکتر الله قلی پور  محقق و افتخار کشور در تولید ارقام جدید برنج  ، بذر را باید کشاورز انتخاب کند). در عقیده عموم کشاورزان خصوصیات بذر خوب ، در کیسه سه خطی 120 سانتیمتری  در زمان برداشت باید وزن کیسه بالای 80-85 کیلو باشد ، شالی زلال باشد ، بدون شاهک و پوک ، بدون بیماری و سیاهک ، یک دست و یک قد باشد ، بدون ریشک ، پاکوتاه ، در کارخانه نیم دانه کمتری داشته باشد ،خوش بار ،  خوش پخت ،...... ). به طور کلی کشاورزان به دنبال ارقام با کیفیت و عمکلرد بالا در جهت افزایش درآمد هستند.)( تصویر سایت الگویی برنج ، روستای سوته ، کلاس انتخاب بذر ، مسئول پهنه خانم مهندس آهنگری )

-        تقسیم بندی وظایف و تهیه جدول کانت ( تقویم مراحل انجام تهیه خزانه ) در شروع کار باید در اولویت باشد.

-        انتخاب زمان کشت با استفاده از داده های هواشناسی و توجه به درجه بالای 10 درجه برای زمان بذرپاشی در خزانه با هدف دستیابی حداکثر به پتانسل بانک ژن بذر خودمصرفی کشاورز  باید مورد توجه قرار گیرد. به عنوان مثال در منطقه آمل در روستای خردونکلا ( منطقه میان دست ) بر اساس داده های 10 ساله هواشناسی بین 5-10 فروردین هست .و این آمار را می توان از مرکز هواشناسی کسب نمود. در شهر آمل با استفاده از مرکز  آمار هواشناسی در جنب مرکز تحقیقات برنج به آدرس آمل به بابل  شهر دابودشت از مهندس بهزادی کسب کرد. در سایر شهرها باید به نزدیکترین مرکز سینوتپتیک  هواشناسی منطقه مراجعه نمود تا آنها با استفاده از داده های هواشناسی جهانی و تصویر داده ها و پیش بینی 3-6 ماه ، برای کمترین ریسک و خطر برای بذرپاشی در خزانه ، اعلام نظر فرمایند (در سال قبل دوستانی که به پیشنهاد اینجانب توجه داشتند و از کشت مجدد خودداری نموده شاد این مدعا هستند ، و این جزء کمک از اینترنت و سایت هواشناسی جهانی و منطقه ای نبود. . تصویر مرکز هواشناسی آمل و مهندس بهزادی و همکاران )

-        تست جوانه زنی: خیساندن 100 عدد بذر سنگین در محیط با دمای 13 درجه و بررسی درصد جوانه زنی و نحوه پراکنش آن ، یعنی مشخص شود در هر روز چند عدد بذر جوانه زد و  این اطلاعات در یک جدول نمایش داده شود. هر چقدر جوانه زنی به روز اول نزدیکتر باشد نشان دهنده قدرت بالای جوانه زنی بوده و  البته باید در برخی ارقام دوره خواب بذر را در نظر داشت .  (تصویر تست جوانه زنی در رقم کوشیکاری مرکز آموزش توسوکوبا ژاپن ، نیک نژاد )

-        تست بنیه بذر: یکی از روشهای تست و بررسی بنیه بذر ، جوانه زنی در درجه حرارت 13 درجه بوده که در این حرارت معمولا در حدود 6 روز بین اولین تا آخرین جوانه زنی فاصله هست. بذور روزهای اولیه معمولا در مزرعه تیپ بهتر و معمولا عملکرد بالاتری دارند.( تصویر تست بنیه بذر در مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز  در جعبه Cell Box،  مهندس جلال حسینی نیک نژاد )

-       استفاده از دستگاه ریشک زن در بذور با ریشک بلند ، سبب بهبود و تسریع در  مراحل بعدی در کشت برنج می گردد به همین دلیل در صورت نبودن امکانات با مالش  بذر در یک گونی کنفی ، ریشک را حذف نمود. ( تصویر دستگاه ریشک زن در مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز ، مهندس جلال حسینی )

-        سبک و سنگین نمودن قبل از خسیاندن با استفاده از پنکه با هدف جدا سازی بذر علف هرز و بذور پوک و کاه و کلش.( تصویر روستای سوته ،کشاورز مهدی رشیدی)

-       تهیه محلول با چگالی بالا  در حدود 6 کیلو نمک در 20 لیتر آب با هدف حذف بذور نیمه پر و  ,……( نکته این محلول فقط برای مزرعه تولید بذر پایه و در حدود 10 کیلو شالی بوده و با این چگالی در حدود  5 کیلو از بذر در نظر گرفته شده می توان برای یک خزانه 3 متر در 20 متر بذر بدست آورد . و در شرایط معمولی حداکثر 4 کیلو  نمک در 20 لیتر آب کافی هست ) ( تصویر انواع چگالی سنج مهندس سید جلال حسینی مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز )

-       تهیه حدود 10 کیلو بذر مرغوب از بذر خودمصرفی کشاورز و خیساندن در آب و نمک و بلافاصله شستشو صورت گیرد. در زمان شستشو گاه شاهد تغییر رنگ در شالی در بعضی از دانه ها بوده که همان ارقام غیر هم تیپ ( گرده و یا زرک ) می باشد. در این مرحله با جدا سازی از طریق رنگ ، می توان درصد خلوص بذر را درسال اول افزایش داد.  ( کاهش اثرات سوء در جوانه زنی ) ( تصویر سایت الگویی ملاکلا ، خانم مهندس نگهدار )

-       بذر حاصله در یک ظرف به مدت 24 ساعت خیسانده شود و چند مرتبه در طول روز به هم زده شود.( دقت گردد دمای آب بالای 15 درجه باشد در جهت تحریک اسپورهای قارچ بیماری زا  برای جوانه زنی )

-       ضدعفونی با سموم مناسب ( ویتاواکس تیرام 4 در هزار و یا سموم مورد تائید مراکز تحقیقات و خدمات کشاورزی) . از سموم دیگر قابل توصیه تیو فانات متیل تیرام ،تریمفین ،رورال تی اس... را هم می توان نام برد. لازم به ذکر بوده با استفاده از روش آبگرم نیز می توان ضدعفونی را انجام داد که شامل قرار دادن بذر کیسه توری با حداکثر 2 کیلو  ودر یک دیگ آب با دمای 60 درجه فقط 10 دقیقه و یا در روش دیگر ابتدا 2 دقیقه در دمای 45 درجه و بعد از بلافاصله در دمای52 درجه به مدت 10 دقیقه، در این روش یک مقدار درصد جوانه زنی کاهش یافته ولی از نتیجه کار می توان اطمینان بیشتری  داشت. نکته مهم در این روش ، کاهش سریع درجه حرارت بعد از بیرون آوردن بذر از آب گرم با آب خنک می باشد .( این روش در  کشور هند رایج بوده و مطالب آن قابل جستجو هست. تصویر سایت الگویی روستای ملا کلا ، کشاورز آقای رجبی و کارشناس مسئول مهندس یزدانی )

-       پهن نمودن در یک بستر شیب دار ملایم با ارتفاع کم و استفاده از پوشش گرم برای تحریک جوانه زنی (توصیه به استفاده از دستگاه جوانه زنی به منظور یکنواختی در جوانه زنی و افزایش اکسیژن آب)

-       در صورت جوانه دار نمودن به روش سنتی ، دقت شود با استفاده از یک عدد دماسنج ماکزییم مینیم ، میزان تغییرات درجه حرارت در طول جوانه زنی مورد پایش قرار گیرد و در صورت افزایش دمای توده بذر  از 30 درجه،با آب 25 درجه و در صورت کاهش  دمای توده بذر از 20 درجه، با آب 35 درجه به مدت دوبار در روز ، آبیاری و به هم زده شود. دقت گردد در زمان به هم زدن با ملایمت و در نهایت قسمت وسط به بیرون و بر عکس ، قسمت بیرون به داخل هدایت گردد.

-       طول مدت جوانه دار نمودن در حدود 5-7 روز بسته به درجه محیط متغیر بوده و لازم هست این مدت زمان در تهیه تقویم کشت ملاحظه گردد.

-       استفاده از کودهای بذرمال در جهت تسریع تقویت جوانه زنی و بنیه بذر ، توصیه می شود. میزان بذر مال مورد نیاز در حدود یک لیتر برای 100 کیلو بذر می­باشد.( نوع بذرمال باید ابتدا تست شود تا سبب صدمه به جنین بذر نشود )( تصویر سایت الگویی خردن کلا محمود آباد ، کشاورز مجری حاج آقا هدایتی و کارشناس پهنه خانم زورمان )

-       طول جوانه در زمان پاشی حداکثر 1-2 میلیمتر بیشتر نباشد چون در بیش از این اندازه سبب شکستن جوانه بذر خواهد شد. به همین دلیل توصیه می گردد خزانه در روز خیساندن بذر ، عملیات آماده سازی به اتمام رسیده باشد و  علف کش (  بوتاکلر  و یا کانسیل اکتیو ….) ریخته و در مرحله آب ماندگی باشد.( تصویر سایت الگویی فرامده ، مهندس صادقی کارشناس شرکت بایر )

-        در زمان جوانه زنی مواد غذایی از آندوسپرم به جنین منتقل می شود که از طیق لایه اپی تلیال بر روی سپرچه انجام می شود.لپه ثانویه در طول سپرچه قرار داشته و رشد آن در نقاط مختلف ، متفاوت می باشد. رشد آن بستگی به حرارت و اکسیژن و رطوبت  موجود در محیط جوانه زنی داشته ، ودر شرایط کمبود هر کدام از این عوامل و به خصوص در مرحله بعد از جذب آب ، کمبود اکسیژن به دلیل قرار گرفتن بذر در محیط غرقابی ، سبب گندیگی و بوی بد و در نهایت کاهش رشد سلول های لپه ثانویه می گردد. اثر این مشکل کاهش  انتقال مواد غذایی و در نتیجه ، رشد کم و بطئنی ساقه چه و ریشه چه می شود. ( نکته مهم ، دقت در میزان رطوبت در زمان طول جوانه زنی  و انجام تهویه چند مرتبه در روز با به هم زدن توده بذر در روش سنتی و یا استفاده از دستگاه مخصوص جوانه زنی ) ( تصویر توزیع دستجات آوندی در سپرچه لایه اپی تلیال تغییرات طولی در زمان جوانه زنی)

-        تاثیر عدم یکنواختی در جوانه زنی سبب عدم یکنواختی رشد در خزانه در  حتی در مزرعه اصلی می گردد. توصیه می گردد با دقت در حداکثری رسیدگی بذر در زمان برداشت ، سبک و سنگین کردن با چگالی  1.5 ، تامین شرایط یکنواخت برای تمام بذور ..... این شرایط را یکسان فراهم نماییم. ( تصویر عدم یکنواختی جوانه زنی و تا تاثیر آن در رشد نشا در خزانه در آزمایش پایان نامه نیک نژاد  )

-             در شرایط بذر پاشی زود هنگام ، توصیه می شود میزان وزن هزار دانه بذر  در حدود 26-27 گرم به بالا باشد تا مقاومت بیشتری در برابر شرایط نامساعد محیطی ، به دلیل آندوسپرم بیشتر از خود نشان داده و میزان ریسک بذر پاشی زودهنگام را یک مقدار کاهش داد. برای این میزان منظور چگالی آب  در زمان سبک و سنگین نمودن در حدود 1.5 به بالا باشد و اگر 2 باشد بسیار مناسبتر خواهد بود. بدین منظور در حدود 6 کیلو نمک  در 20 لیتر آب مورد نیاز می باشد. هر چند برای دقت بیشتر بهتر هست از چگالی سنج استفاده شود.( تصویر بذر پاشی 25 اسفند با وزن هزار دانه 27 گرم در خزانه شخصی و دستگاه چالی سنجی دستی و دیجیتال )

-       -مرحله احداث خزانه :

خزانه سنتی  

-       مکان خزانه باید دسترسی خوبی داشته باشد و در حدود 300-400 مترمربع برای خزانه سنتی و در حدود 100 مربع برای کشت مکانیزه مورد نیاز هست

-        در سال قبل باید عاری از علف هرز به منظور کاهش بانک ژن علف هرز ، با حذف گیاهان علف هرز در زمستان از گل دهی و تولید بذر آنها می توان جلوگیری کرد.

-        در جهت افزایش حاصلخیزی خاک خزانه ، بهتر است در تناوب با کشت خانواده لگومینوزه باشد و یا در فصل پاییز ، کود آلی پوسیده به میزان 2 کیلو در مترمربع همراه با شخم پاییزه به خاک اضافه شود. دقت شود کود دامی به روش کمپوست تهیه شده و عاری از هر گونه بذر علف هرز و آفات و بیماری باشد.( لطفا به فایل نحوه تهیه کمپوست مراجعه فرمائید تالیف نیک نژاد )

-        در یک ماه مانده به زمان کشت جهت تحریک به جوانه زنی بذور علف هرز ، اقدام به آبگیری در مکان خزانه نموده و به تناوب خاک خزانه کم آب گردد تا جوانه زنی بذور علف هرز تسریع گردد.

-        خزانه تولید نشا برای مزرعه بذری باید کاملا جداگانه و بهترین مکان انتخاب شود

-       در سال اول تولید بذر  در حدود 5 مترمربع برای کشت 100 مترمربع مزرعه اصلی ، خزانه نیاز هست

-       ابعاد پیشنهادی 3 متر عرض و 20 مترمربع طول هست .

-       میزان کود شیمیایی مورد نیاز بسته به حاصلخیزی خزانه در حدود 5 کیلو کود سوپر فسفات تریپل ودر حدود 5 کیلوکود سولفات پتاسیم و در حدود 2 کیلو  سولفات روی و در حدود 2 کیلو  کود اوره برای 5 عدد خزانه 3 متر در 20 متر و در کل برای 400 مترمربع زمین خزانه موردنیاز هست.

-        جهت خزانه بر اساس منابع بهتر هست شرق به غرب باشد ولی نکته مهم جت باد غالب منطقه هست. در صورت باد شدید در منطقه، طول خزانه با یک زوایه ملایم در جهت باد باشد که در منطقه سوته در جهت شمال غربی هست.

-       برای کنترل سرمای اوایل فصل توصیه می شود که یک مزرعه در حدود 1000 مترمربع به صورت آب انبار باشد  تا با  استفاده از تابش خورشید میزان درجه حرارت آب افزایش نموده و از این آب برای پر آب نمودن خزانه در شب در اوایل بذرپاشی و در مواقع روزهای سرد استفاده شود. استفاده از آب چاه سطحی و آب مستقیم از رودخانه سبب ایجاد استرس به نشا جوان می گردد. دقت شود برای کنترل درجه حرارت از دماسنج استفاده شود .( نصب درجه حرارت برای کنترل آب  در خزانه نیک نژاد)

-       برای زهکشی آب خزانه باید یک کانال خروجی وجود داشته باشد تا از خسارت آب ماندگی در خزانه جلوگیری نمود ( عکس نحوه احداث کانال زهکش در مزرعه حاج آقا فرج نیا  بزرگ  و دوست گرامی  بنده در روستای مرکتی )

-       احداث خزانه باید باید شکل گنبد بسیار ملایم باشد( ماهی پشت ) تا در زمان زهکشی آب از خزانه هیچ آبی در خزانه باقی نماند.یکی از مشکلات رایج در خزانه سنتی خسارت آب ماندگی بوده که یکی از دلایل اصلی آن گودی خزانه در وسط و همچنین کوچک بودن جوی داخل خزانه و کم عمق بودن ، دست به دست هم داده تا در هوای گرم بهار ، سوختگی لکه ای ایحاد شود.

-       میزان سم علف کش مورد توصیه بوتاکلر. و یا کانسیل اکتیو در حدود..  بر طبق توصیه فنی و نکته مهم در میزان مناسب آن هست. در خزانه با دوز بالای علف کش ، سبب تاخیر و کاهش شدید جوانه زنی و بنیه پایین گیاهچه و تغییرات مرفولوژی را شاهد خواهیم بود و با آبشویی تا حدودی می توان اثرات سوء مصرف بیش از حد علف کش کاهش داد.به طورکلی با افزایش دقت در بهداشت مزرعه و اختصاص یک مکان مشخص به این منظور و کنترل دوره ای و جلوگیری از ورود احشام و به بذر رفتن و کاهش تدریجی بانک بذر خاک ، می توان به میزان زیادی در دوز مصرفی علف کش ، کمک کرد.( عکس نحوه کیسه کشیدن و سیم توری  دور تا دور خزانه در مزرعه آقای ... در تالش گیلان )

-        کنترل میزان PH خاک در رشد نشا بسیار موثر هست. بهترین اسیدیته برای برنج 5-6 درجه  می باشد. استفاده از گوگرد و  یا اسید سولفوریک در کاهش میزان اسیدیته موثر هست.. اینجانب  از سرکه چوب wooden vinegar  استفاده می کنم .( خزانه آقای ... در روستای سیرجارون محمودآباد )

-       پوسته برنج سرشار از عنصر سیلیس هست. با نیم سوز نمودن آن سبب سهولت جذب این عنصر میشود.در حدود -1 5/0 کیلو از نیم سوز پوسته برنج در یک مترمربع سبب تولید نشا قویتر و سالمتر شود.( تصویر نحوه تولید پوسته نیم سوز  توسط دکتر حاتمی در مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز )

-       در بعضی از خزانه نزدیک به منازل کشاورزان منطقه سیرجارون از روستاهای منطقه سرخرود شهرستان محمودآباد ، شاهد بودیم که اضافه نمودن تفاله نارنج و قوره انگور و با تفاله گوجه فرنگی سبب تولید نشا با کیفیت بالاتر در مقایسه با سایر خزانه ها بدون اضافه نمودن این مواد ، گرددید و لازم هست در این زمینه بیشتر تحقیق و بررسی شود.( خزانه آقای کیایی در روستای سیرجارون)

-       با توجه به شرایط آب و هوایی و طول دوره گرمایی ، می توان به جای خزانه با پوشش پلاستیک ، از روش خزانه عادی ( بذر پاشی در هوای آزاد ) انتخاب نمود. در این روش معمولا از تاریخ اوایل اردبیهشت بذر پاشی واوایل خرداد در مناطق میان دست ، نشاکاری نمود. در این روش نشا قویتر و سازگارتری نسبت به نشا زیر پوشش پلاستیک بدست می آید و به نظر می رسد برای تولید بذر این روش تولید نشاء مناسبتر باشد. نکته مهم در این خزانه استفاده از تکنیک انباره ( اضافه نمودن کود دامی مرغی نیمه پوسیده ، بعضی از علف های هرز مانند پلم سرخس- گزنه .....) در آماده سازی نهایی خزانه بوده ، به منظور تولید گرما در زمان تخمیر می باشد. در این روش  با گرمای حاصله از فرآیند تخمیر ، میزان ریسک خسارت سرمای اوایل بذرپاشی کاهش می یابد.( تصویر خزانه روستای کیاسر ، کشاورز مجری آقای محمدپور  و آقای رضایی از شهر الوشت استان عزیز لرستان )

-           خزانه داپوک : Dapog  در این نوع خزانه باید بستر کاملا هموار باشد و زهکشی خوبی داشته باشد. در ابتدا کف بستر را تراز نموده و یک لایه پلاستیک نازک و  یا در صورت امکان برگ موز را پهن نموده و بر روی آن یک لایه در حدود 3 سانتیمتر خاک بستر غنی شده با پوسته شالی نیم سوز و یا کمپوست ، پهن نمود و دقت شود در وسط این خزانه یک مقدار بالاتر از کناره خزانه باشد. در ادامه یک آبیاری سنگین صورت گرفته بعد از بذر پاشی یک لایه از همین خاک روی بذر پخش می گردد. در این نوع خزانه به دلیل عدم نفوذ ریشه در لایه عمقی ، سبب تراکم بیشتر ریشه و از سوی دیگر در این نوع خزانه باید نشا در سن 13-14 روزه نشاکاری شود لازم به ذکر بوده برای کشت مکانیزه می توان نشا آماده را به ابعاد مورد نیاز برش و برای کشت از ماشین نشاکار ، استفاده نمود. ( فیلم آموزشی از کشور هند در گروه واتساپی کشت مکانیزه سرخرود و با تشکر ویژه از خانم مهندس خسروی )

-          در انتخاب بذر برای بذر پاشی در خزانه ،نکته مهم : در تست جوانه زنی  بذر های مورد قبول است که ساقه چه ای بیشتر از 1 سانتی متر داشته باشند.

-          پنج جنبه اثرگذاری تولید بذور خالص ارقام بومی در اقتصاد کشاورزان :

1- بیش از 10 درصد افزایش عملکرد شلتوک در واحد سطح

2- حدود 3 درصد افزایش قیمت فروش برنج سفید حاصله و رغبت بیشتر خریدران بدلیل خالص بودن

3-  افزایش درآمد کشاورزان تا  8/1  درصد  برابر از محل فروش شالی خالص به عنوان بذر خودمصرفی

4- حداقل 10 درصد کاهش مصرف بذر در واحد سطح

5- کاهش هزینه های کارگری مربوط به حذف بوته های خارج از تیپ وکاهش معنی دار جمعیت علف های هرز

 

احداث خزانه در کشت مکانیزه برنج   :

-       تعداد جعبه مورد نیاز برای یک هکتار 220-300 عدد بوده که اینجانب توصیه به 350- 300 عدد داشته برای کاهش  رسیک خراب شدن  و نیز واکاری ( با تراکم بذر پاشی 150 گرم ) ........

-       در هر خزانه 3 متر ×20 متر   به تعداد حدود 250  عدد نشا قابل قرار  دادن بوده که توصیه من به خزانه 10×3 برای کنترل بهتر شرایط خزانه می باشد.   در ارتفاع حداقل 70 سانتیمتر و توصیه می شود برای تهویه و کنترل دمای زیر پوشش در صورت امکان بهتر از خزانه به سبک گلخانه مجید  با ارتفاع  120 سانتیمتر استفاده شود  .( تصویر خزانه به روش مجید در مزرعه شخصی و مراحل احداث در گروه واتساپی سرخرود  بارگذاری شده هست  ، خزانه سبک مجید  احداث شده توسط آقای جوکار کشاورز پیشرو در منطقه سرخرود  )

-       در خزانه برای تغذیه گیاهی توصیه می شود در کف بستر از کود مرغی قبل از انتقال جعبه به خزانه استفاده شود. در حدود نیم تا  یک کیلو در یک متر مربع می توان مصرف کرد.

-       خاک داخل جعبه می توان از گل شالیزار و یا از خاک خشک استفاده نمود.

-        در خاک خشک بهتر هست از خاک لومی با درصد مواد آلی بالا استفاده شود ولی دقت شود که مواد آلی آن کاملا پوسیده باشد. از کود دامی و کود مرغی تازه به هیچ وجه استفاده نشود. برای سبک نمودن خاک در صورت عدم امکان تهیه خاک لومی شنی ، می توان از ماسه رودخانه ،خاک آبندان ، کمپوست ، سبوس برنج ..... استفاده کرد. در استفاده از سبوس برنج بهتر هست از سبوس نیم سوز  استفاده گردد  که شکل و نحوه تهیه توضیح داده می شود. (  تصویر مخلوط نمودن در مزرعه شخصی نیک نژاد )

-       بهتر هست خاک چند ماه قبل از بذر پاشی تهیه و در یک مکان خشک نگهداری شود و  بعد از اندازه گیری PH( بهترین اسیدیته 5.5 تا 6  می باشد )  با استفاده پودر گوگرد به میزان250 گرم برای هر 100 کیلو خاک استفاده کرد . نکته این مخلوط نمودن باید در حدود 3 ماه قبل از بذر پاشی انجام شود تا گوگرد تاثیر خودش را در کاهش اسیدیته خاک داشته باشد. در زمان مخلوط کردن بهتر هست خاک یک مقدار مرطوب بوده و فقط در حد تغییر رنگ از خشک به تیرگی کافی هست (  تصویر مخلوط نمودن خاک و گوگرد در مزرعه شخصی نیک نژاد   )

-       در خزانه کشت مکانیزه به دلیل عدم کنترل اسیدیته خاک سبب خرابی شدید بعد از 5/2 برگی می شود که دلیل اصلی در مشکل جذب مواد غذایی توسط ریشه بوده و به همین دلیل عامل اصلی تمام مشکلات عدم کنترل اسیدیته می باشد. در نمونه گیری متعدد شاهد بودیم اسیدیته 7-8 بوده و آن عدد بالای هست. دقت شود در یک متر مربع در  خزانه سنتی 75-150  گرم بذر پاشی می شود ولی در خزانه مکانیزه در حدود  1000 گرم بوده خزانه با این تراکم بالا نیاز به دانش و مهارت بالایی هست. .( تصویر خزانه در بانک نشا حاج آقا، دبیر شاکری در روستای گلیرد محمود آباد از کشاورزان پیشرو در  محصول سالم و باعث افتخار منطقه و کشور )

-       برای تغذیه مناسب در زمان مخلوط نمودن خاک در دستگاه هم زن ، دو گرم از کود اوره تریپل- پتاس برای هر جعبه باید در نظر گرفت. یکنواختی در خاک باید مورد توجه قرار گیرد. در صورت بالا بودن اسیدیته توصیه می شود به جای کود اوره از سولفات آمونیوم با میزان 4 گرم در هر جعبه استفاده شود.

-       زمان مناسب بذر پاشی با توجه به توصیه هواشناسی از حدود 5-10 فروردین به بعد بوده  و دوره رشد در خزانه در حدود 20-25 روز حداکثر نباید بیشتر باشد. در صورت طولانی شدن دوره رشد ، تغذیه گیاهی برگی را باید مورد توجه اساسی قرار داد. .( تصویر خزانه در بانک نشا دبیر شیرگاهی روستای قصاب کتی محمودآباد)

-       میزان بذر مورد نیاز  در هر جعبه از 150-180 گرم متغیر بوده و در ارقام بسته به وزن هزار دانه و میزان درصد جوانه زنی و  سن نشا در  نشاکاری...... متفاوت می باشد.

-       در آبیاری به صورت تناوبی بوده و در روز که هوا گرم هست باید میزان آبگیری به روش گردشی  و در شب که هوای متعادل هست ، خروج آب را داشته باشیم . در شرایط هوای سرد این توصیه بر عکس بوده یعنی در روز که هوا یک مقدار گرم بوده ، خزانه بدون آب و در شب که هوا سرد هست ، آب در خزانه باید باشد. به طور کلی سطح آب زیر  جعبه باید باشد ودر شرایط هوا بسیار گرم حتما برای تعدیل درجه حرارت و تامین اکسیژن ،  آب به صورت گردشی باشد. درجه حرارت مناسب در روز 30  ودر شب 20 درجه می باشد. با افزایش درجه حرارت تهویه خزانه مهم و ضروری بوده و بسته به میزان درجه حرارت اول و آخر خزانه ودر شرایط اضطراری  وسط خزانه نیز باید بالا زده شود. به طور کلی آبیاری در روز و در شب تخلیه  در شرایط سرما برعکس می باشد. در شرایط هوا دهی  دقت شود ، اول و آخر خزانه را با نصب توری از ورود  حشرات  و ..... محافظت نمود .

-       در شرایط سرما توصیه می شود تا خزانه را با آب گرم هدایت شده ، از کرت مخزن آب ، غرقاب نمود. این کرت در نزدیک خزانه بوده و حداقل 1000 مترمربع باید باشد و تمام آب خزانه باید از این کرت گرفته شود. آب مستقیم از رودخانه و .... باعث شوک به نشا و خسارت می گردد.( تصویر خزانه کشت مکانیزه آقای رضایی از شهرستان محمود آباد )

-       نشا تا سن دو و نیم برگی از مواد غذایی بذر استفاده نموده  و از این سن به بعد مستقل شده و از مواد غذایی خاک استفاده نموده و به همین تهیه شرایط مناسب برای رشد و نمو از آن جمله نور - حرارت رطوبت اسیدیته ..... از نکات مهم و ضروری می باشد. یکی از دلایل لکه قهو ه ای در خزانه مشکل جذب مواد غذایی بوده که رفع این مشکل می توان این بیماری را کنترل نمود.

-       از توصیه کودی عمومی در تغذیه برگی محلول پاشی سه در هزار کود اوره شکری می باشد . و برای هر جعبه 200-250 سی سی از این محلول می توان استفاده نمود. استفاده از کود   تجاری 20-20-20 و همچنین اسید هومیک .... نیز در شرایط خاص توصیه می شود.

-       در صورت ظهور علایم بیماری ..... توصیه می شود از ترکیب   اسید سولفوریک  و کود اوره با ترکیب   200 سی سی + 200 گرم  در 100 لیتر و به میزان 250-200 سی سی در هر جعبه استفاده گردد. معمولا بعد از دو برگی و در حدود 10 -14 روز بعد از قرار دادن سینی نشا در خزانه از این روش  برای کاهش اسید خام می توان استفاده کرد. دقت شود اسید از افراد  و مارک  معتبر باشد و خالص بودن چندان مهم نیست ، بلکه درصد اسید مهم هست.( تصویر اسید تهیه شده توسط نیک نژاد از دکتر تقی اف  و استفاده در خزانه شخصی )

-       بهترین سن برای نشا در 3.2 برگی  و در حدود  17-20 روز بعد از نشا و با ارتفاع 15-17 سانتیمتر می باشد. یکی از روشهای بلند تر نمودن ارتفاع  ، انتقال از تاریکخانه به سبز خانه و کاهش نور بوده ، تا سبب رشد طولی نشا شده و سپس  به خزانه منتقل شود.( استفاده از پوشش نایلون گل آلود در خزانه در سه روز اول قرار دادن سینی جعبه جوانه زده از تاریکخانه به زمینی اصلی ، سبب افزایش رشد ارتفاع کاذب می شود خزانه آقای شکری )

-       در آزمایش صورت گرفته توسط دکتر سودایی در مرکز تحقیقات برنج با تیمار خاک اره خاک خشک باغچه- خاک جنگل -  گل شالیزاری..... مشخص شد که تیمار بدون کود و با کود شیمیایی در خصوصیات رشد تفاوت زیادی داشته و نکته مهم در تمام تیمارها ، اهمیت مصرف کود شیمیایی در افزایش وزن تر و خشک و ارتفاع و سن برگی نشان داد. ( تصاویر آزمایش دکتر سودایی و فایل اکسل در اطلاعات یادداشت برداری شد  )

-       از سن 4/2 برگی در نشا جعبه ای آغاز هتروتروف بوده و مهم می باشد که مواد غذایی در اختیار گیاه باشد. در تحقیق صورت گرفته تراکم بذر با بیشتر از 160 گرم سبب یک رقابت بین گیاه شده و باید یا زودتر نشا شوند و یا با بهره گیری از تغذیه برگی بتوان میزان رقابت را تا حدودی کاهش داد.

-       در زمان آماده شدن نشا برای نشاکاری یکی از نکات مهم طول برگ آخر ( برگ سوم ) می باشد که باید حداقل 6 سانتیمتر باشد. در صورت کمتر از 6 سانتیمتر  بودن به دلیل زیر آب رفتن، سبب خسارت در پاگیری و واکاری .... می شود. .( تصویر خزانه آقای پیغمبر زاده کشاورز نمونه کشوری 1398)

-       در نشا جعبه ای حداکثر تا سن 4 برگی بذر امکان تغذیه از بذر  را داشته و از آن زمان به بعد دیگر باید ریشه جذب مواد غذایی را برای رشد را داشته باشد.

-        بعضی از کشاورزان به تجربه ، قبل از انتقال جعبه به خزانه به میزان 50 گرم پودر گوگرد را در یک مترمربع در کف خزانه پاشیده و سپس جعبه ها روی آنها قرار می دهند.( خزانه کشت مکانیزه مهندس رسالتی در روستای گلیرد محمودآباد )

-       بعضی از کشاورزان در آخرین مرحله آماده سازی به میزان یک کیلو کود مرغی در متر مربع در سطح خزانه و بدون حضور آب پخش نموده ( توصیه به کود مرغی کمپوست شده هست ) و سپس توسط   پا  آن را لگدمال  نموده و در نهایت خزانه را صاف و آماده بذر پاشی می شود. در سال اخیر آقای مهندس آقا گل زاده دستگاه مخلوط کن کود مرغی را در خزانه به منظور  یکنواختی بیشتر کود مرغی ، طراحی ساخت تولید انبوه نمودند که یک دستگاه بسیار کاربردی و  چند منظوره هست ( فیلم و تصویر در حال کار دستگاه در مزرعه الگویی و کشاورز در روستای ... بابلسر )

-       دقت شود در شرایط گرم بوده هوا آبیاری غرقابی باشد و در خنک شدن هوا ، خروج کامل آب صورت گرفته تا علاوه بر امکان رشد ریشه ، گازهای مضر از  خاک خارج شوند.

-        در کشت مکانیزه لزوم اندازه گیری اسید آب و خاک از نکات مهم  در پرورش نشاء بوده  و بدین منظور باید از دستگاههای اندازه گیری که در اینترنت انواع آن موجود بوده استفاده نمود. دقت شود در زمان خرید  اعتبار سایت- گارنتی میزان خطا- قابلیت حمل و  نقل آسان و کار با برق و باطری- نحوه کالیبره نمودن-  کاتالوگ نحوه مصرف .....  مورد بررسی قرار گیرد. در حال حاضر نوع  کاغذی ( تورنسل )  ، میله ای  ، سوزنی ، آزمایشگاهی    موجود هست . .( تصویر دستگاه اندازه گیری اسید سنج  در زمان کاربرد توسط آقای جوکار ، کشاورز پیشرو منطقه سرخرود محمودآباد )

-       در بعضی از نقاط مشکل بالای اسیدیته آب خود یک مشکل اساسی برای پرورش نشا بوده و توصیه می شود در این نقاط از آبیاری به روش سیستم بسته استفاده شود. به این صورت که آب با اسیدیته   6   که تهیه شده در کرت های غیر قابل نفوذ ( در کف خزانه پلاستیک کشیده شود ) و آب  توسط یک پمپ  در سیستم بسته در گردش  باشد. این روش بیشتر در سیستم پرورش ماهی سرد آب وجود داشته و قابل ایده گرفتن  و بازید هست .( در این نقاط بهتر هست از ارقام مقاوم  مانند کیانی( برکت )   .... استفاده شود- با تشکر از دکتر کیانی مدیر گروه ژنتیک دانشگاه مازندران  از معرفی رقم )

-       برای کنترل اسید خاک و آب می توان از اسید سولفوریک 98 درصد آزمایشگاهی استفاده نمود. در زمان خرید دقت شود  ظرف آن محکم باشد ، شرکت معتبر ، در زمان مخلوط نمودن ، اسید به آب اضافه شود و در صورت اضافه نمودن آب به اسید سبب انفجار و  پخش شدن اسید به دست و صورت می گردد. . زمان تاثیر اسید با توجه به نوع خاک ، در حدود 3-7 روز بوده و به همین باید به طور منظم میزان اسید خاک و آب در پرورش نشا مکانیزه مورد توجه قرار گیرد. در زمان مصرف اسید لطفا از عینک  و در صورت عینک نداشتن از عینک بدون شماره و دستکش و کلاه و پیراهن آستین بلند و ماسک استفاده شود. کار با اسید فوق العاده  مهارت و تخصصی هست.( تصویر اسید سولفوریک د زمان مصرف  نیک نژاد )

مرحله بذرپاشی تا قبل از نشاکاری در خزانه سنتی و مکانیزه:

-       در شرایط معمول کشاورزان عزیز در حدود 150 گرم بذر در یک مترمربع بذرپاشی می نمایند. ولی در شرایط تولید نشاء به منظور تولید  بذر ، حداکثر تراکم 75 گرم در مترمربع بوده و برای سال اول در حدود  75 × 5 مترمربع= حدود 400 گرم بذر خشک مورد نیاز می باشد. دقت شود در زمان بذرگیری از ضربه شدید خودداری شود و با ملایمت بذر از خوشه مادری جدا شود. معمولا بهترین بذر ها در نوک خوشه( یک سوم بالای خوشه ) به دلیل ظهور زودتر و  پر شدن حداکثری دانه  بوده و متاسفانه  با کوچکترین ضربه پوست آن جدا می شود و در جوانه زنی با مشکل مواجه می شود.( در زمان برداشت با کمباین به دلیل دور بالا کوبنده ... سبب پوست کنی بذر های نوک خوشه می گردد، تصویر شالی برداشت شده در مزرعه اقای حاج اقا صادقی روستای سرهنگ کتی در رقم هاشمی )

-       یک روز قبل از  بذرپاشی دقت شود ، چند مرتبه آب کرت شتشو شود تا اثرات منفی علف کش خسارت ایجاد نکند.

-         برای تراکم مناسب توصیه می شود ، 75 گرم بذر را وزن نموده و در یک مترمربع از پارچه و یا روزنامه  بذرپاشی شود . با این روش چشم کشاورز به میزان حدود 75 گرم در مترمربع آشنا خواهد شد. ( کالیبره نمودن و تصویر کلاس آموزشی در سوته فریدونکنار با تشکر از خانم مهندس آهنگری مسئول پهنه )

-       دقت شود اندازه جوانه در زمان بذرپاشی کوچک باشد تا سبب شکسته شدن جوانه نشود. دست را به گل آب خزانه نزدیک نمایید تا جوانه به آرامی در خزانه قرار گیرد. در صورت بیش از حد  نرم بودن و شدت بذر پاشی ، بذر در عمق پایین قرار گرفته و سبب تاخیر در سبز شدن می­گردد.

-        بلافاصله بعد از بذر پاشی، زهکش داخلی خزانه و یا همان جوی داخل خزانه   ( دست گله ) را مجدد تمیز نموده تا سبب تسریع خروج آب گردد.

-       یکی از مشکلات خزانه سنتی ، عدم آگاهی و اطلاعات  دقیق از میزان درجه حرارت داخل خزانه می باشد. برای این منظور امروز از دستگاه میکرو سیستم در داخل خزانه استفاده می شود تا از اطلاعات ارسالی میزان درجه حرارت زیر پوشش را هر لحظه می توان بررسی نمود. در صورت افزایش درجه حرارت بیش از 40 درجه و پایین تر از 10 درجه ( تعریف شده برای خزانه برنج و امکان تغییر هست ) دستگاه به موبایل کشاورز پیام اخطار ارسال نموده و کشاورز عزیز می تواند با استفاده از  تهویه در جهت کاهش حرارت و یا آبگیری غرقابی  در جهت کاهش خسارت ، اقدام نماید.( تصویر دستگاه میکرو سیستم نصب شده در گلخانه شخصی نیک نژاد و حاج اقا کیائی در روستای سیرجارون  )

-       برای کنترل ورود حشرات و جانوران توصیه می شود در اول و آخر خزانه ، توری ضخیم نصب شود تا در زمان تهویه ، مشکل ایجاد نکنند.( تصویر نصب توری در خزانه شخصی نیک نژاد )

-        برنامه آبیاری بسته به درجه حرارت محیط بوده و در چند روز اول بذرپاشی خزانه خشک بوده و در سپس در ادامه در غروب خزانه آبیاری و صبح در اوایل شروع گرما آب تخلیه می شود. 10 روز بعد از بذرپاشی که نشاء در حدود 5 سانتیمتر شد ، می توان بسته به درجه حرارت محیط ( گرم بودن هوا) صبح آبیاری و شب تخلیه گردد. دقت شود برنج برای رشد و نمو نیاز به آب زیادی نداشته و طولانی نگه داشتن نشا در خزانه پر آب سبب کوچک شدن ریشه و ضعف عمومی گیاهچه جوان میگردد. کشاورزان عزیز اعتقاد داشته در شرایط خشکی زیاد خزانه سبب مشکل در کندن نشاء شده و به همین دلیل از کم آبیاری و آبیاری تناوبی در خزانه بیمناک هستند. تجربه نشان داده که نشا با ریشه قوی و افشان در خزانه با روش آبیاری تناوبی ، پاگیری زودتر و تعداد پنجه و عملکرد بیشتری در مقایسه با نشا غرقابی  دارد.( در کشت مجدد برنج کشاورزان به تجربه آموختند با نشاکاری نشاء با ریشه بدون شسته شده و به قول کشاورزان (  گل دار  ) سبب تسریع در پاگیری و رشد بهتر می گردد.

-       تغذیه گیاهی در خزانه بیشتر متوجه کود ازته هست. به همین منظور بعد از 15-20 روز بعد از بذرپاشی در خزانه بسته به شدت سبزینه برگ LCC   میزان 500-1000 گرم در هر کرت 60 مترمربع ، کود اوره در نظر گرفته می شود. نکته مهم در کود سرک استفاده در حدود 10 صبح به بعد ، در زمان خشک بودن برگ نشا در خزانه هست. چون شبنم روی برگ در تماس با کود اوره ، سبب سوختگی برگ می شود. و 5-10 روز قبل از نشاکاری از هیچ کود ازته استفاده نشود چون سبب برگ سوزی در زمان نشا می گردد. از نکات مهم در استفاده کود سرک سعی شود دو روز قبل و بعد از مصرف کود ازته ، هوا گرم باشد تا میزان جذب کود ازته بیشتر شود.

-       امروزه برای افزایش بهروری کود ازته از کودهای slow realize   ( به عنوان مثال کود اوره با پوشش پلیمری ) استفاده می شود که بر اساس برنامه زمانبدی کود اوره در  چند مرحله آزاد می گردد. به عنوان مثال در خزانه سنتی در دو مرحله 5-10 روز و 15-20 روز بعد از بذرپاشی کدبندی شده تا کود ازته به میزان مناسب در اختیار نشا برنج قرار گیرد.( تصویر کود اوره کند رها ، شرکت زیست پویش سبز گستران کاسپین ،تولید دکتر حیدری افتخار شهر آمل و کشور در بحث خاکشناسی)

-        کنترل آفات و بیماریها در خزانه ، بیشتر  بحث ساقه خوار و بلاست برگ و لکه قهوه ای .. هست. در کنترل ساقه خوار نصب توری و تله فرمونی و رها سازی زنبور  و سم پاشی با سموم مانند دروسپان عملیاتی بوده و در بحث کنترل لکه قهو ه ای که بیشتر یک عامل ثانویه هست ، با تغذیه برگی و تامین حرارت مورد نیاز و برطرف نمودن عوامل استرس در پرورش نشاء ، تا حدود زیادی نیاز به سم پاشی نیست. و در شرایط حاد قارچکش رایج توصیه می شود. در کنترل بلاست ، عامل اولیه آن ضدعفونی نامناسب بذر که با استفاده از تیمار مناسب می توان از شیوع در خزانه جلوگیری نمود. کرم ساقه خوار در خزانه در برگهای بالایی تخم ریزی نموده و در شرایط حاد می توان نوگ برگها را هرس نمود . دقت شود سموم موجود تخم کش نیستند و فقط لارو کش هستند. (اینجانب در حال تجربه استفاده از سرکه چوب بر روی کنترل ساقه خوار در خزانه و مزرعه اصلی با نگاه پیشگیری هستم)

-       دقت شود حداقل 5 روز قبل از کندن نشا در خزانه از مصرف هر گونه کود اوره خودداری شود  چون در صورت مصرف سبب سوختگی ریشه در بعد از نشاکاری و در نتیجه تاخیر در پاگیری و در بعضی از مواقع ، به خصوص در نشاکاری روز گرم ، سبب سوختگی کامل نشاء می گردد.

-        برای انتقال نشا دقت شود کمترین آسیب به ریشه وارد شود. به همین دلیل سعی شود عملیات کندن و نشاکاری در مزرعه هم زمان باشد( اینجانب در حال تجربه استفاده از روش cell box  نشا گلدانی در جلوگیری از آسیب به ریشه نشا هستم تا حداکثر پتانسیل گیاه در مزرعه مشخص شود)

-        حداقل دما برای جوانه زنی 8-10 درجه  و حرارت بحرانی حداکثری ، 44 درجه می باشد. درجه حرارت مناسب در حدود 30-35 درجه می باشد. نکته مهم : ارقام مختلف نسبت به حداقل و حداکثر ، واکنش متفاوت داشته و معمولا ارقام کشت در مناطق سردسیر مناسب منطقه کیاسر ، نسبت به حرارت پایین مقاومت بیشتری داشته و از سوی دیگر در مناطق نزدیک گرگان ، مقاومت بیشتری به حرارت بالا از خود نشان می دهند. نکته مهم انتخاب بذر در همان منطقه و رعایت مقاوم سازی و سازگاری بوده و اجازه داده شود تا طبیعت اصل گزیش برتر را در همان منطقه با همان شرایط محیطی ، اعمال نماید. ( تصویر آزمایش سازگاری ارقام مختلف در مزرعه شخصی نیک نژاد )

-       در شرایط کمبود اکسیژن رشد ساقه چه اول و سپس ریشه ظاهر می شود و در شرایط کمبود رطوبت برعکس ، رشد ریشه بیشتر می باشد. در شرایط رطوبت  دمای متعادل ، ابتدا رشد ریشه و سبب رشد ساقه چه و در ادامه رشد انبوه تارکشنده را شاهد خواهیم بود. معمولا رشد ریشه چه دو برابر ساقه چه می باشد. ( تصویر آزمایش تست جوانه زنی در تیمار رطوبتی مختلف در مرکز آموزش تسوکوبا ژاپن- نیک نژاد ، هیرت )

-        در پرورش نشا برای کشت مکانیزه ، یکی از مشکلات کوچک بودن نشا در زمان نشاکاری و مشکلات غرق شدن در آب و اثرات سوختگی علف کش و در نهایت کچلی در مزرعه ، از دلایل اصلی کاهش عملکرد در این روش کشت می باشد. توصیه می شود در صورت این مشکل ، در مرحله تاریکخانه ، نشا در محیط گلخانه با نور محدود پخش شده تا یک رشد طولی نشا در این مرحله داشته باشیم. در گلخانه به دلیل کمبود نور سفید ، غلاف ساقه چه به میزان 4-6 سانتیمتر رشد نموده و خود سبب دوکی شدن نشا می گردد. اگرچه این نشا از حالت مناسب خارج شده و قدرت پنجه زنی آن کاهش خواهد یافت ، ولی با افزایش تراکم کشت می توان این مشکل را برطرف نمود. به طور کلی تا مرحله دوبرگی می توان بدون حضور نور این استرس را به گیاه وارد نمود. نکته مهم : تنها در شرایط خاص از تکنیک استفاده شود.  نوع رنگ پلاستیک در مرحله خزانه در رشد طولی موثر هست. به عنوان مثال در نور سبز که از پلاستیک چند ساله   UV دار می توان کسب نمود ، رشد طولی بیشتر در نشا مشاهده می شود.( تصویر نشا کشت مکانیزه در بانک  نشاءآقای دبیر شیرگاهی از روستای قصاب کتی)

-       در عمق خاک در سینی نشا ، دقت شود خاک رویی از 5/0 سانتیمتر بیشتر نشود. چون دیده شده در بعضی از شرایط کشاورزان محترم میزان خاک رویی به 1 سانتیمتر رسانده و مشکل بعد از تاخیر در خروج از خاک و رشد بیش از حد مزوکوتیل ودر نهایت پایین آمدن کیفیت نشا در پی خواهد داشت. نکته : در پرورش نشا به منظور تولید بذر ، باید تمام شرایط بهینه بوده تا صفات ژنتیکی  به میزان حداکثری ظهور یابد.

-        در پرورش نشا در گوجه فرنگی در سطح وسیع در جنوب کشور ، گاهی از هورمونهایی مانند جبیرلین ، اتیلن ، اسید آبسیک برای کنترل رشد طولی نشا استفاده نموده که در برنج و پرورش نشا نیاز به کار میدانی بیشتری دارد.( تصویر گلخانه پرورش نشا گوجه فرنگی دوست گرامی آقای مهندس آسیابر در استان هرمزگان با ظرفیت 5 میلیون نشا در یک دوره کشت )

-       در گیاه برنج یکی از نکات مهم شناسایی سن نشاء در مراحل رشد می باشد. بعد از ظهور غلاف ساقه چه ، برگ به ترتیب و به صورت روبرو ظاهر می شود. بعد از ظهور برگ چهارم ، اولین ریشه تاجی ظاهر شده و بعد از ظهور برگ پنجم ، اولین پنجه از محور برگ دوم خروج پیدا می نماید.

-       در سن نشا2/3 برگی بهترین زمان نشاکاری در کشت مکانیزه بوده که در این زمان تقریبا ریشه تاجی در گیاهچه شروع به رشد و در 4 برگی خروج کامل دارد. به همین توصیه می شود برای پاگیری بهتر و سریعتر نشا در این نشا گردد.

-       در پرورش نشاء مکانیزه برای افزایش طول نشا، توصیه می شود در چند روز اول بعد از تاریکخانه درجه حرارت در حد بهینه در حدود 25 درجه در روز و 20 درجه در شب باشد، این روش باعث  می شود تا محل اتصال پهنک در برگ دوم یک مقدار بالاتر ، تشکیل شده و خود آن سبب افزایش ارتفاع نشا می گردد.( گلخانه بستر خشک  )

-        در پروش نشا مکانیزه ، میزان تراکم بذر در مدت زمان حداکثری نگهداری خزانه ، رابطه مستقیم دارد. تراکم 200 گرم حداکثر تا مرحله سه برگی و در تراکم 160 گرم تا مرحله چهار برگی ، امکان نگهداری وجود دارد و از آن زمان به بعد در وزن گیاهچه هیچ تغییری پیدا نخواهد کرد و خود آن سبب پایین آمدن کیفیت نشا خواهدد شد.( تصویر تاثیر تراکم نشا و رشد برگی )

-       در پرورش نشاء  به روش کشت مکانیزه اگر درجه حرارت در روز بیشتر از 30 و در شب بیشتر از 25 درجه باشد ، نشا در حدود 15 روزه به رشد برگی 2/3 می رسد ، ولی نشا نازک و به شرایط آب و هوایی فوق العاده حساس می باشد. از سوی دیگر در دمای  25 در روز و 20 در شب ، طول رسیدن نشا به 2/3 در حدود 21 روز بوده ولی نشا در برابر استرس محیطی مقاومت خوبی نشان می دهد. در دمای پایین در طول پرورش نشا سبب زردی و رشد بطئنی داشته و وزن گیاهچه کم و مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی در زمان نشاکاری را نداشته و این دما در حدود  زیر 20 درجه  تعریف شده است.

-       در پرورش نشا مکانیزه ، اگر آبیاری به صورت  غرقابی دائم و بدون توجه به هوادهی صورت گیرد ، سبب کم شدن اکسیژن در خاک و در نهایت رشد کم ریشه در مقایسه با روش آبیاری متناوبی شاهد خواهیم بود. توصیه می شود در زمان بهار در زمان مناسب بودن درجه حرارت محیط  ، شب بدون آب و روز به دلیل گرمای زیاد، آبیاری صورت گیرد . به طور کلی  آبیاری به صورت روان و جریان ممتدد ، مناسبتر از آبیاری راکد می باشد.( تصویر خزانه کشت مکانیزه در نکا )

-        در پرورش نشاء رنگ پلاستیک در کیفیت رشد برگ نشا بسیار موثر بوده و توصیه می گردد از رنگ شفاف برای پوشش در خزانه استفاده شود. در مناطق با نور شدید توصیه به سایه بان به خصوص در اوایل رشد می گردد. ( خزانه کشت مکانیزه در مرودشت شیراز  توسط مهندس رضایی )

-        در پرورش نشاء بسته به نوع خزانه باید در تنظیم PH دقت شود. در خزانه سنتی با توجه به خاصیت تامپون بودن آب و خاک ، به تدریج اسیدیته خاک به سمت کمتر از 7  رفته و نکته مهم در این روش ، گل آب نمودن باید در حدود 1-2 ماه قبل از بذرپاشی شروع شود تا  خاصیت تامپونی خاک فعال گردد. در خزانه کشت مکانیزه بهترین اسیدیته 5 بوده و بدین منظور با استفاده از گوگرد به میزان 100 گرم در .... خاک در حدود دو ماه قبل از شروع عملیات بذر پاشی با خاک مخلوط شود تا میزان اسیدیته خاک پایین آمده و به حدود 5-6  برسد. میزان گوگرد مصرفی بسته به بافت  خاک و میزان درجه اسیدیته اولیه می باشد. یکی دیگر از روش پایین آوردن اسیدیته ، استفاده از اسید سولفوریک بوده که معمولا در زمان بذر پاشی از  اسید سولفوریک 2 در هزار  برای خاک بستر قبل از بذر پاشی استفاده نموده و در خزانه نیز در حدود یک هفته بعد از استقرار جعبه نشاء ، ، از اسید سولفوریک دو در هزار ، همراه با کود اوره  دو در هزار استفاده می شود. در خزانه کشت مکانیزه اسیدیته 6 به بالا سبب رشد دوکی و در اسیدیته بالاتر، رنگ زرد در نشا رامشاهده خواهیم کرد.( تصویر خزانه  مکانیزه با اسیدیته 7.5 در گرگان )

-        در جعبه نشا توصیه می شود تا از کود شیمیایی به میزان 4 گرم  از اوره  و تریپل و سولفات پتاس برای رشد بهتر نشا در خزانه ،  و در زمان تهیه خاک بستر  استفاده شود. در گیاه برنج تا 2/2 برگی هتروتروف بوده و تقریبا مستقل می باشد ، البته در این زمان گیاه برنج از طریق ریشه امکان جذب مواد غذایی را دارد و تقریبا از سن 3 برگی در حدود 50 درصد  نیتروژن مورد نیاز خود  را از خاک جذب خواهد کرد.( تصویر نشا پرورش داده شده با کود و بدون کود شیمیایی در خاک بستر در مزرعه ...)

-       فرم رشد برگ ، یکی از فاکتورهای مهم از تشخیص سلامت برگ می باشد. شکل برگ در حالت ایده آل  خمیدگی شمشیری داشته و رنگ سبز روش بوده ودر قبل از نشاکاری ، یک مقدار کمرنگ می شود.در حالتی که سبزتیره باشد ( مصرف کود ازته زیاد ) و یا  باریک و دوکی شکل  ( کمبود نور ) و یا سبز کم رنگ و کوتاه ( سرما و دما پایین ) و یا حالت افراشته و خنجری شکل ( کمبود مواد غذایی ) و یا  افراشته و برگ پیچ خورده ( مبتلا به جبریلا ) و یا برگ پیچ خورده و با نوک پیچ خورده  ( علایم بوته میری) سبب کاهش  کیفیت نشا و در نهایت کاهش عملکرد را از نشا این مزرعه می توان پیش بینی کرد.

-         خصوصیات نشا مناسب : طول نشا در حدود 13 سانتیمتر رنگ سبز کم رنگ وزن خشک در حدود 10 درصد بیشتر از وزن شالی کشت شده ارتفاع برگ دوم در تمام خزانه یکسان- مزوکوتیل کوتاه در حدود 2میلی متر  - از گره اول ریشه تاجی خروج دارد- مقداری آندوسپرم در حدود 5 درصد در بذر باقی مانده هست( تصویر نشا ایده آل در آزمایشگاه مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز  با تشکر از مهندس حسینی مسئول آزمایشگاه مرکز )

-        بعضی از کشاورزان برای راحتر کندن نشا از کود دی آمونیوم فسفات  در حدود یک کیلو در  هر کرت ، 3 متر  در 25 مترمربع ، در یک هفته قبل از نشاکاری ، در خزانه استفاده می نمایند. دقت شود این کود سبب قطع شدن ریشه انتهایی در نشا شده و به همین دلیل سبب آسانی در کندن نشاء می شود. این روش سبب پایین آمدن کیفیت نشا می گردد که چندان توصیه علمی نداشته و به طور کلی نشاء که به سختی از خزانه کنده شود ، به دلیل حجم بالای نشا  باعث تسریع در پاگیری در بعد از نشاکاری می شود.( تصویر خزانه اقای فلاح در روستای.. و قطع شدن ریشه به دلیل مصرف زیاد کود فسفره و پایین آمدن شدید کیفیت نشا )

-       استفاده از کود بذر مال به میزان یک لیتر در 100 کیلو بذر به منظور افزایش بنیه بذر توصیه می شود ، قابل توجه کشاورزان پیشرو در قدیم از کود دامی پوسیده به همین منظور استفاده می کردند.

-       در ارقام مختلف فاصله کشت و سن نشا و .... در عملکرد بسیار موثر هست. در یک آزمایش در رقم طارم هاشمی،با استفاده از  مصرف 30 کیلوگرم بذر خالص  در هکتار  با روش سبک و سنگین نمودن  4 کیلو نمک در 20 لیتر و تاریخ بذر پاشی 15 فروردین و نشاکاری 5 اردبیهشت در کرت 2500 مترمربعی و با توصیه کودی حاصل از آنالیز خاک و توصیه علف کش قبل از کشت و آماده سازی خوب و مناسب با تیلر و چرخ زدن با تیلر بعد از پخش کود شیمیایی و انتقال نشا از خزانه به مزرعه در همان روز برداشت و دقت در وجین و آبیاری  تناوبی و تراکم کشت 20 در 20 سانتیمتر ، و کنترل دقیق رنگ برگ  و دو نوبت محلول پاشی  و کنترل ساقه خوار و پیشگیری از بلاست ..... در یک هکتار 3150 کیلو برداشت برنج سفید  داشتیم.

 

 

 

 

مرحله نشاکاری تا پاگیری :

-       بهترین جهت نشاکاری شرق به غرب بوده یعنی فاصله بیشتر بین دو کپه در جهت شرق به غرب باشد. در کشت مکانیزه فاصله 30 در 14 اگر قصد نشاکاری دارید ، فاصله 30 سانتیمتر در جهت شرق به غرب بوده و فاصله 14 سانتیمتر در جهت شمال به جنوب باشد.

-       برای نشاکاری از داده های هواشناسی می­توان کمک گرفت. در اوایل پاگیری نشاء ، درجه حرارت باید حداقل 13 درجه به بالا باشد. چون در صورت پایین تر بودن از 13 درجه سبب کاهش درصد پاگیری و همچنین کاهش پنجه زنی شده و از سوی دیگر مقدار 10 درصد آندوسپرم باقی مانده در بذر مصرف شده و خود آن سبب تاخیر در پاگیری می شود . در زمان کشت تا اگر به بذر که به نشا وصل هست فشار بدهید یک مقدار شیره سفید رنگ از آن خارج می شود که این همان آندوسپرم باقی بوده که از اهمیت بالایی برخورد دار هست..( تصویر اندوخته بذر در زمان نشاکاری)

-       برای بررسی خصوصیات رقم بایستی کشت به صورت یک نشا در کپه ( تک خال ) صورت گیرد. ( عکس کشت تک خال در مزرعه مهندس رنجبر روستای وازیک آمل )

-        فاصله کشت باید یکنواخت و در حدود 20 در 20 سانتیمتر نشاکاری شود. با تعداد 25 کپه در مربع ( عکس نحوه تقسیم بندی مزرعه مزرعه تولید بذر مادری)

-       در زمان نشاکاری بهترین نشا با سن 30-35 ( نشا بالغ ) هست ( عکس نشاء بالغ) ( به طور کلی سه نوع نشا  وجود دارد . نشا جوان 20 روزه نشا میانسال 30 روزه نشا بالغ 35-40 روزه در مزرعه خودتان با توجه به شرایط محیطی و مزرعه و امکانات خودتان از هر سه نوع نشا برای تولید بذر تجربه داشته باشید )

-       به طور کلی مصرف بیش از توصیه فنی علف کشها بر طبق گزارشات سبب افزایش دانه پوک در ارقام ایندیکا می گردد.( تصاویر مزرعه کشاورز.... روستای خردونکلا  محمود  آباد )

-        مزرعه بذری برای ایمن ماندن از عوارض سوء احتمالی از آب  بالا دست مزرعه ، سیستم آبیاری مستقل داشته، به دلیل مصرف کود و سموم علف کش در مزارع بالا دست ، تجمع آنها در مزرعه بذری سبب مشکلات خاص خود خواهد شد که از آن جمله تاثیر سو در  توان  حداکثری ظهور صفات ژنتیکی بذر می باشد..( تصویر ورس شدید در مزرعه پایین دست در آبیاری به روش کرت به کرت در کنسی آمل  )

-        برای کاهش اثرات سو علف کش توصیه می شود بعد از 3 روز بعد از نشاکاری از آن استفاده شود و برای کاهش جمعیت علف هرز توصیه می شود فاصله آماده سازی نهایی و نشاکاری هر چقدر امکان دارد کوتاه تر بوده تا جمعیت علف هرز کاهش یابد.( تصویر آماده سازی نهایی مزرعه توسط تراکتور  و چرخ زدن نهایی با تیلر در مزرعه دکتر رمضانپور  )

-        قدرت  اثر سوء ماندگاری علف کش در مزارع مختلف بسته به نوع روش آبیاری و آماده سازی مزرعه و میزان مواد آلی خاک ، متفاوت هست. و بین یک ماه الی 5 سال متغییر هست. به همین دلیل از کشت برنج به منظور تولید بذر ، در مزارع مشکوک به بیماری  خودداری شود. ( مزرعه آلودگی به بیماری جبریلا در روستای بیشه کلا  - با تشکر از خانم مهندس طیبی کارشناس پهنه مرکز خدمات عبدالله آباد )

-        برای توصیه مصرف علف کش قبل از نشاکاری باید حداقل سه روز قبل از نشاکاری بوده و در زمان بعد از نشاکاری دقت شود برای کاهش اثر سوء علف کش و جذب ریشه برنج ، دقت شود تا گل و لای مزرعه نشست کامل داشته تا جذب علف کش به خاک کمتر شود. از سوی دیگر برای جلوگیری از جابجایی علف کش از مصرف آن در روزهای که باد هست خودداری شود و همچنین تا  ته نشینی کامل آب مزرعه از آبیاری مجدد به منظور جابجایی علف کش  خودداری شود. در صورت فرونشست آب در مزارع برنج ، میزان ورودی آب باید به آرامی  باشد و از خروج آب به صورت کرت به کرت باید خودداری شود.( تصویر مزرعه روش آبیاری کرت به کرت و  مشکل مصرف نهاد های شیمیایی- با تشکر از مهندس شکری کارشناس مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی  )

-        سطح آب مزرعه در حدود 5-7 سانتیمتر بوده و حداقل یک سوم نشا از آب بیرون باشد  و از نشاء قوی برای کشت استفاده شود. همه این عوامل سبب افزایش مقاومت نشا در برابر اثرات سوء علف کش می گردد.( از علایم مصرف بیش از حد علف کش ، کوتولگی و کاهش شدید رشد ریشه و تغییر زنگ آن می باشد)

-        برای کاهش اثرات سوء علف کش ، می توان با زهکشی تا حد ترک مویی و همچنین مصرف کود ازته ، خسارت آن را کاهش داد.

-        در زمان نشاکاری دقت شود از نشا که ریشه ناقص و شکل نامناسب دارد جلوگیری شود.

-       به دلیل قطع ریشه در خزانه ، توصیه می شود نشاکاری در یک روز ابری صورت گرفته و  در روزی که حرارت بالا و باد شدید ..باشد سبب افزایش تعریق و تاخیر در پاگیری شاهد خواهیم بود.

-        نحوه محاسبه تراکم نشا و مقدار بذر مورد نیاز : 

مقدار بذر مورد نیاز بر حسب کیلوگرم در هکتار = وزن هزار دانه ( گرم ) × تعداد نهال در هر کپه ×100   /  فاصله بر حسب سانتی متر مربع

مثال : وزن هزار دانه 30 گرم   - فاصله کشت بر حسب سانتی متر   20×20 -   تعداد نشا در هر کپه  2 عدد

مقدار بذر مورد نیاز بر حسب کیلو گرم در هکتار    30×2×100/  20×20    =  15 کیلوگرم

-        سن نشاء :  به طور کلی در ارقام زود رس حداکثر مدتی که می توان نشا را در خزانه نگهداری نمود 23-25 روزه و در سن  4-5 برگی نشاکاری گردد ( رقم طارم ).  در ارقام متوسط رس  تا 30 روز  و در ارقام دیررس  تا 45 روز ، میتوان نشا برنج را در خزانه نگهداری کرد. لازم به ذکر بوده این اعداد برای شرایط بهبنه بوده و برای روش تولید بذر هست. در سطح شرایط تولید برای شالی ، نیاز به نکات دیگری بوده که در جای خود بحث خواهد شد.

-        بهترین روش برای انتقال نشا ، کندن و  نشاء همزمان  بوده و در صورت عدم امکان این روش ، توصیه می گردد حداکثر این فاصله یک روز بیشتر نشود و همچنین نشا تا زمان نشاکاری در آب باشد  .

-        در شرایط آلودگی شدید نشا به آفات و بیماریها ، یکی از روشهای کنترل استفاده از تکنیک غوطه ور نمودن نشا به مدت 12 ساعت در محلول سمی می باشد. در این روش از سموم تماسی و یا سیستمیک می توان استفاده کرد. و با جذب محلول سمی از ریشه در تمام گیاه پخش می گردد و تا 20 30 روز برای کنترل آفات ، حالت دافعه دارد.( نیاز به بررسی دقیق دکتر طبری محقق و صاحب نظر در بحث آفات )

-        در ارقام کم پنجه فاصله کشت  20×15 و در ارقام پرنجه 20×20 توصیه به فاصله نشاکاری می شود.

مرحله پاگیری تا ظهور خوشه اولیه:

-        در حدود 7 روز بعد از نشاکاری در 100 مترمربع مزرعه ، در حدود 20 عدد نشا تک خال با استفاده از نی 60/1 متری ، علامت گذاری می شود.( عکس نصب نی و پایه در روستای بالا ورازده ، کشاورز حاج آقا نائیجی )

-       هر هفته یک روز مشخص و ثابت ، ارتفاع و تعداد پنجه اندازه گیری می شود.و دقت شود تاریخ نمونه برداری قید شود.( عکس نحوه اندازه گیری در روستای سوته ، کشاورز مهدی رشیدی )

-        برای دقت نمونه برداری ، بهتر هست یک فرد ثابت اندازه گیری را انجام بدهد تا اشتباه قرائت کمتر شود.

-       برای اندازه گیری ارتفاع یک چوب با قطر 3 سانتیمتر و ارتفاع 60/1 متر انتخاب و سپس با استفاده از خط کش علامت گذاری شود.( عکس خط کش اندازه گیری ، مزرعه نیک نژاد  )

-       برای اندازه گیری ارتفاع ، خط کش را روی سطح خاک قرار داده و دقت شود در خاک شالیزار فرو نرود.و بالاترین برگ را در هر نوبت لحاظ نمایید.

-        برای شمارش تعداد پنجه  بر اساس استاندارد ، بعد از خروج یک برگ و مستقل شدن، به عنوان یک پنجه شمارش می شود.( عکس از نحوه شمارش تعداد پنجه، مرکز آموزش تسوکوبا نیک نژاد )

-       رنگ برگ با استفاده از LCC اندازه گیری می شود.( عکس چارت LCC ، مرکز تحقیقات برنج آمل ، دکتر محمدیان)

-       در طول دوره مرحله داشت ، بوته های غیر نرمال را با استفاده از نخ رنگ آبی ، مشخص نموده تا در صورت تائید در مرحله خوشه دهی حذف شود.( عکس انواع نخ و رنگ، مغازه آقای نورمحمدی آمل )

-       در هر هفته با پیگیری تعداد پنجه ، می توان بوته های با پنجه دهی بالا را مشخص و با نخ زرد مشخص کرد تا در مرحله خوشه دهی ، در صورت بالا بودن درصد پنجه مثمر به عنوان بوته بذری ، جدا گردد.

-        در زمان برداشت معمولا خوشه تشکیل شده در قبل و بعد از ، متوسط خوشه دهی مزرعه چندان مناسب نیستند. چون این احتمال وجود دارد ، خوشه های زود تشکیل شده  در زمان برداشت حساس به ریزش بوده و همچنین در خوشه های دیر تشکیل شده ، به دلیل رسیدگی ناقص ، در زمان برداشت بیشتر نیم دانه و یا فقط دانه پوک خواهد شد. به همین دلیل بررسی زمان خوشه دهی 50 درصد مزرعه این امکان را به کشاورز خواهد داد تا بهترین بوته را برای بذری انتخاب نماید. در بحث یک زمانی خوشه دهی شاید یک مشکل اگر در زمان خوشه دهی رخ بدهد ، این امکان را دارد تا متاسفانه کاهش شدید عملکرد خواهیم داشت.( عکس مزرعه در 50 درصد خوشه دهی در مزرعه کاپیک )

-         از نکات مهم در طول دوره رویشی ، حذف علف هرز و جلوگیری از اختلاط احتمالی بذر برنج با بذر علف هرز بوده که سبب کاهش کیفیت بذر خواهد شد.( جدول استاندارد بذر رقم طارم هاشمی  )

-        یکی از نکات مهم در  انتخاب بوته مناسب برنج در مرحله رویشی ، نحوه فرم رویش برگ و زوایه خروج برگ و درصد بدشکلی می باشد. با دقت در انتخاب فرم مناسب رشد برگ ، می توان در انتخاب بوته مادری و یا حتی بوته نوکلئوس موفق تر بود ( نحوه پایش رشد برگ در مرکز آموزش تسوکوبا ژاپن دوره آموزشی تولید بذر )

-        ارقام مختلف تعداد گره و تعداد متفاوتی داشته و بیشتر تحت تاثیر ژنتیک می باشد. و به طور کلی در رقم طارم هاشمی  2-3 گره بالایی فاصله میانگره بیشتری نسبت به گره پایینی داشته و در گره پایینی نزدیک به ریشه کاملا به هم چسبیده هستند. به طور کلی اگر بتوانیم رقمی تولید و یا انتخاب نماییم که 1- فاصله میانگره بالایی زیاد از هم باز نباشد تا مشکل ورس گردن نداشته باشیم  2- فاصله میانگره پایینی به چسبیده باشد تا ورس از محل پایین نداشته باشیم   3- ضخامت ساقه بالا و به خصوص در گره پایینی که سبب مقاومت در برابر ورس  و افزایش قدرت راتون دهی و برگشت مواد غذایی را خواهد داشت.( تصویر یک بوته ایده آل از طارم هاشمی )

-       چند مرحله مهم در حذف ارقام غیر هم تیپ :

   1 مرحله پنجه زنی : حذف بوته های با برگ غیر هم شکل و ناهنجار و رنگ نامتعارف  و حذف بوته های سبزشده که  ما نشاء نکردیم

2- مرحله شروع زایشی : حذف کپه های  بلندتر از نرم مزرعه  هم چنین بوته های کوچک تر از نرم مزرعه ، حذف کپه های زودتر به زایشی رفته  ، کپه های با پنجه زنی ضعیف تر از نرم مزرعه

3- مرحله ظهور کامل خوشه : حذف کپه های خیلی بلندتر و کوچکتر از نرم مزرعه و کپه های ورس کرده  ، کپه های تاخیر در ظهور کامل خوشه ، خوشه هایی با رنگ متعارف و تعداد دانه ضعیف

4- مرحله شیری : حذف کپه های خیلی بلند و کوتاه ، حذف کپه های با رنگ دانه خوشه نامتعارف ، حذف کپه با شکل برگ پرچم غیر شمشیری و پهن

5- مرحله خمیری : حذف کپه های خیلی بلند تر و کوتاه تر از متعارف و کپه های ورس کرده  ، حذف کپه های با رنگ و تعداد دانه ضعیف تر از نرم ،  حذف کپه با برگ غیر شمشیری و پهن

6- مرحله رسیدگی فیزیولوژیک : حذف کپه های خیلی بلند تر و کوتاه تر از متعارف  و کپه های ورس کرده  ، حذف کپه های با رنگ و تعداد دانه ضعیف تر از نرم مزرعه  ،  حذف کپه با برگ غیر شمشیری و پهن ، حذف کپه با دانه های در شکل نامتعارف ،این عملیات باید یک هفته قبل از برداشت انجام شود.( تصاویر مزرعه تولید بذری در کشور ژاپن  ، پروژه مشترک نیک نژاد و تمویز  )

7- مرحله برداشت :  از دو متر دور تا دور مزرعه برداشت صورت نشود و هرچه به مرکز مزرعه نزدیکتر باشیم میزان دقت در برداشت ارقام هم تیپ برای سال آینده ، انشالله بیشتر خواهد شد. بهتر هست برداشت با دست و کل کپه های هر کدام جداگانه برداشت و با نخ بسته بندی شده ودر  بیرون مزرعه در فر صیت کافی ، کپه هایی که از کشت تک خال برداشت شدند ، مورد بررسی مجدد قرار گیرند. .( تصاویر مزرعه تولید بذری در مزرعه هادی محمدی در آغوز کتی )

مرحله زایشی تا گل دهی :

-       ثبت زمان تشکیل خوشه اولیه برای ارزیابی توصیه کودی و آبیاری موثر می باشد.( عکس خوشه اولیه در مزرعه کاپیک)

-        دقت شود برای بررسی دقیق در این مرحله هیچ گونه تنش رطوبتی وجود نداشته باشد.

-       تغییر رنگ LCC  در این مرحله برای بررسی توصیه کودی برای سالهای بعد، بسیار موثر خواهد بود( نمودار تغییرات رنگ برگ در رقم طارم هاشمی )

-        به طور معمول در زمان ظهور خوشه ، اولین خوشه ها مربوط به آخرین پنجه های تشکیل شده در مرحله پنجه زنی هست. به همین توصیه می شود در سال اول از پنجه های نزدیک به نشاء مادری ، بذر استحصال شود.( تصویر مزرعه ترکلا ، کشاورز اقای محمود محمد زاده )

-       طول مدت ظهور خوشه به طور میانگین بین 5-10 روز بوده که در حدود 70 درصد خوشه ها در همان در 5 روز اول ظاهر می شوند. درجه حرارت بالا سبب یکنواختی ظهور خوشه و بر عکس درجه حرارت پایین سبب ناهماهنگی و غیر یکنواختی خواهد شد. به همین تاریخ کشت نشاء ( دیر یا زود ) و تغذیه کود سرک در این مرحله تاثیر گذار خواهد بود.( تصاویر ارقام زودرس- میان رس- دیر رس )

-        به طور کلی مراحل ظهور خو شه به سه زمان تقسیم می شوند . مرحله ابتدای ظهور خوشه ( 10-20 درصد ) ، مرحله تاریخ ظهور خوشه ( 40-50 درصد ) و زمان خوشه رفتن کامل ( 90 درصد)  خوشه ها ظاهر خواهند شد. برای ثبت فرم خوشه دهی هر رقم باید مراحل مذکور یادداشت برداری شود. هر چه فاصله بین مرحله 50 درصدی و حداکثری خوشه دهی  نزدیکتر باشد ، از محاسن مزرعه آن بذر خواهد بود.

-        به طور کلی درصد دگرگشنی در برنج  ، حدود یک درصد بوده ولی کپه های اطراف مزرعه بیشتر در معرض این احتمال وجود دارد. به همین دلیل توصیه می شود برای برداشت حداقل دو متر اثر حاشیه ای در نظر گرفته و بوته های حاشیه مزرعه جداگانه برداشت شود .

-       بهترین درجه حرارت برای گرده افشانی دمای بین 30-35 درجه بوده و دمای بالای 50 و پایین 15 درجه عامل تهدید کننده در گرده افشانی هست. در حدود 10 صبح الی 5 بعد از ظهر زمان گرده افشانی بوده و توصیه می شود تاریخ کشت را با آمار سی ساله متوسط درجه حرارت منطقه مورد نظر برای تولید بذر ، بررسی دقیق داشته باشیم .

-        در روزهای بارندگی کامل ، میله پرچم در داخل رشد و گرده گل بر روی کلاله ریخته و خود گشنی صورت می گیرد ( کلیستوگامی )، ولی اگر در بعد از ظهر بارندگی متوقف شود سبب اختلال در گرده افشانی و باز شدن خوشه می گردد.و همچنین باد شدید و باد گرم و طوفان و باد خشک نیز سبب اختلال در گرده افشانی و تلقیح می گردند. ( شکل پوکی نوک  خوشه در زمان بارندگی در مزرعه در مزارع عربده محمودآباد و کشت مجدد در روستای مرکتی مزرعه سید مرتضی موسوی)

-        اجزای گل عبارتند از ، بساک که یک توده چهار حفره ای و یک میله هدایت کننده مواد غذایی  هست. کلاله که دارای خامه و تخمدان هست ، شبیه به دو آنتن پروانه پرطاوس گلابی هست. در گرده در زمان قرار گرفتن بر روی کلاله ، دو هسته زایشی و یک هسته رویشی وجود دارد که در لوله گرده هسته های زایشی در جلو و رویشی در عقب هست.( تصاویر اجزای گل در برنج )

-        در زمان گرده افشانی بهترین درجه حرارت برای جوانه زنی دانه گرده و طویل شدن آن در حدود 30-35 درجه هست و درجه حرارت بالاتر از 45 و پایین تر از 15 ، جزء عوامل محدود کننده در تلقیح هستند.گرده گل حداکثر 5 دقیقه در خارج از بساک زنده مانده و به همین دلیل علاوه بر حرارت ، رطوبت نیز عامل مهم در زنده ماندن آن هست. نکته : در کشت برنج مجدد برنج و راتون ، معمولا کشاورزان اعتقاد  داشته که بذر آن چندان مناسب برای کشت نبوده و شاید یکی از عوامل آن پایین بودن درجه حرارت و تاثیر در میزان پر شدن دانه باشد.( تصاویر مزرعه راتون و کشت مجدد )

-       در محور خوشه یک دسته بافت آوندی کوچک قرار داشته که پیرامون آن را بافت پارانشیمی حاوی کلروپلاست پوشانده  و آنها به عنوان یک بافت فتوسنتز کننده ، عمل می نمایند. به همین دلیل ارقامی که تا انتهای مرحله رسیدگی بتوانند سبزی خود را حفظ نمایید در افزایش عملکرد بسیار موثر خواهد بود.( عکس کلروپلاست از مزرعه زمان رسیدگی و هنوز بوته سبز هست)

-       در قسمت بالای خوشه ، قسمت بافت اسکلرانشیمی  بیشتر بوده و به همین دلیل حتی در زمان خم شدن خوشه در مقابل ریزش دانه مقادمت ایجاد می نماید. توصیه می شود برای افزایش مقاومت در برابر ریزش در زمان برداشت از ارقام مقاوم در بذرگیری استفاده شود و در مزرعه نیز برای شناسایی این نوع واریته ها ، جستجو شود.( عکس مقاومت خوشه در برابر ریزش)

-       تعداد روزهای پیش از ظهور خوشه این مراحل اتفاق می افتد: 30 روز قبل از ظهور تشکیل اولین براکته روی نقطه  نمو انتهای ساقه ، 24 روز قبل تشکیل تمایز انشعابات محور خوشه ،  20 روز قبل تمایز مادگی و پرچم ها ، 12 روز قبل تشکیل بساک و  2 روز قبل تکمیل ریخت شناسایی اندام داخلی گل . به طور کلی این مراحل در ارقام مختلف ثابت بوده و با توجه به شرایط آب و هوایی و اثر گذاری عوامل بیرونی در هر کدام از این مرحله ، سعی شود تا ارقام مقاوم در برابر  تنش اثر گذار در این مراحل انتخاب و کشت شود.( عکس مراحل تشکیل خوشه هوشیکاوا )

-        شاخص تعداد برگ (LNI )  leaf Number Index   در رقم ثابت هست ولی در این عدد  در شرایط زود و یا دیر کشت و یا کشت گیاهچه جوان و بالغ در حدود 1-2 عدد تغییر پیدا می­­کند . و در صورت یکسان شرایط در حدود  LNI= 77 زمان تمایز خوشه و در 87- 92 زمان نمو آغازه­های گلچه و در 97-98 زمان دیوارهای دانه های گرده و منافذ جوانه زنی روی آن تشکیل شده و در 100 طول برگ پرچم به حداکثر خواهد رسید. این اعداد برای ثبت خصوصیات رقم  بسیار ضروری هست.( عکس نموار رشد برگ هوشیکاوا)

-        در مرحله تشکیل خوشه دو مرحله در حساسیت بیشتری در درجه حرارت دمای پایین 15-20 درجه داشته ، یکی 24 روز و دیگری 12-15 روز قبل از ظهور خوشه ( عکس تاثیر درجه حرارت 17 درجه هوشیکاوا)

-       اگر 23 روز قبل از ظهور خوشه در دمای 15 درجه به مدت 5 روز قرار گیرد ، خوشه های نوک  خوشه بدفرم و غیر طبیعی خواهند شد و اگر 11 روز قبل از ظهور خوشه باشد بیشتر در قسمت پایین خوشه بدفرمی مشاهده خواهد شد. نکته مهم  در بذرگیری شناخت تاثیر عوامل محیطی در خوشه و تفکیک آن از عوامل ژنتیکی می باشد. با این شناخت قادر خواهیم بود تا با گزیش بوته و خوشه های سالم در چند سال متوالی به خوشه مادر بذری برسیم .( بذر نوکلئوس )

-       در بعضی از خوشه­ ها شاهد ظهور دو تا چند انشعاب از یک گره هستیم که به این خوشه ­ها ، خوشه ماده گفته می شود. به طور کلی از هر گره فقط یک انشعاب خارج شده و در صورت نزدیک بودن بیش از حد گره­ها این خطا بوجود می آید که از یک گره چند خوشه تشکیل شده است.در صورت مهیا بودن شرایط کودی- نور- رطوبت و ژنتیک ، شاهد ظهور این خوشه ها بوده که برای تامین مزرعه بذری استفاده از این خوشه ها ضروری هست. چون این خوشه ها نشان دهنده حداکثری پتانسیل ژنتیکی واریته مورد نظر بوده و بر اساس آن می توان  انتخاب و توصیه فنی و سازگاری یک رقم در یک مکان خاص تصمیم گرفت.( عکس خوشه ماده در مزرعه رقم طارم مزرعه آقای صادقی  )

-        در زمان تشکیل خوشه اولیه یک رابطه مستقیم بین ضخامت گره چهارم و تعداد دانه در یک خوشه وجود دارد. در این زمان با حذف غلاف برگ و اندازه گیری یک دسته 10 تایی که از مزرعه با دقت برداشت شده و نماینده واقعی مزرعه باشند، می­توان عملکرد را پیش بینی کرد. به طور کلی در مزرعه طارم نیز شاهد هستیم با افزایش قطر ساقه ، تعداد دانه در خوشه و همچین قدرت راتون دهی افزایش می­یابد. توصیه می شود در انتخاب یک رقم با حفظ فاصله یکسان در کرت بذرگیری 100 مترمربع ، بتوان ارقام با پتانسیل بالا را شناسایی کرد.( عکس گره چهارم  و نمودار  تاثیر ضخامت ساقه منبع ماتسوشیما و همکاران 1957)

-       از نکات مهم در زراعت برنج ریشه و فرم آن در شالیزار می باشد. در مزارع با آب ماندگی زیاد و کمبود اکسیژن و تهویه نامناسب و عدم توجه به زهکشی ، ریشه فرم ضعیف و رنگ تیره و سیاه رنگ داشته و حجم کم دارد و خود آن سبب کاهش قدرت جذب و در نهایت کاهش دانه پر و عملکرد را در پی خواهد داشت. در مزرعه با آبیاری تناوبی و زهکشی میان فصل به همراه تغذیه متعادل ، رشد ریشه خوب و قوی و همراه با گسترش خوبی خواهد  داشت و نتیجه آن افزایش تعداد دانه و کاهش درصد دانه پوک را شاهد خواهیم بود. نکته مهم بین برگ و ریشه رابطه مستقیم وجود دارد.( عکس مزرعه با آبیاری متناوب و زهکش میان فصل)

-        دو مرحله مهم در بررسی مزرعه تولید بذر : اولین مرحله در زمان ظهور خوشه و دومین مرحله در زمان خمیری می باشد. در این دو مرحله باید بوته های آلوده به جبریلا و نماتد و مشکوک به سایر بیماری باکتری و ویروسی حذف شوند. شاید در مزارع با آلودگی شدید به این بیماری لازم بوده که از مزرعه بذری خارج شود. نکته مهم کسب دانش نحوه تشخیص این عوامل خسارت زا و نحوه انتقال آنها توسط کشاورزان علاقمند به این موضوع می باشد.

-        برای کنترل اختلاط گرده ارقام  در مزرعه بذری توصیه می شود ، یک گونی به ارتفاع 2 متر دور تا دور مزرعه کشیده شوود تا مانع انتقال گرده از مزارع اطراف توسط باد شود. این گونی بهتر هست در زمان حداکثر پنجه تمام شده باشد. ( تصویر مزرعه بذری رقم آنام مرکز تحقیقات گیلان دکتر الله قلی پور)

-        طول عمر گرده 4 دقیقه بوده و گل ماده تا یک 2 ساعت قدرت باروی داشته و بعد از آن  بسته می شود ، حتی اگر تلقیح نشود.

مرحله رسیدگی تا قبل از برداشت:

-       بررسی مراحل پر شدن دانه و یادداشت برداری مرحله رسیدگی در طول این دوره مهم هست. هر هفته تعداد خوشه شیری- خمیری- رسیده  و در بین آنها در تیمارهای انتخاب شده ، بررسی شود

-        برگ پرچم طول و عرض ، اندازه گیری شود و در صورت امکان سطح برگ پرچم اندازه گیری شود( عکس رنگ و نسبت قطر به طول و نحوه استقامت برگ )

-       در صورت امکان مراحل رسیدگی در هر تیمار به تصویر گرفته شود ، تا نحوه پر شده و تغییر رنگ خوشه ، بیشتر مورد ارزیابی قرار گیرد( شکل تغییر رنگ زرد و سبز کم رنگ)

-       حضور کشاورزان خبره در این دوره بسیار مهم هست ، چون ملاک انتخاب کشاورز هستند و به همین دلیل نظر آنان بسیار مهم هست( عکس بازدید کشاورزان در مزرعه آقای کیایی در سیرجارون  محمود اباد  )

-       اگر فاصله زمان ظهور خوشه تا کامل شدن خوشه دهی ، طولانی باشد ، سبب کاهش عملکرد خواهد شد . از سوی دیگر تفاوت درجه حرارت شب و روز  سبب افزایش عملکرد در مزرعه خواهد شد.( تصاویر منطقه کشیمر و استان لرستان منطقه درود )

-        در مرحله پر شدن دانه که در حدود 30 روز می باشد، روز 10 شیری کامل ، روز 14 در حدود خمیری کامل ،  روز 21 رسیدگی فیزیولوژی ، روز 30 رسیدگی کامل .  تا مرحله 21 روزگی باید رطوبت در مزرعه بهینه و هر گونه تنش رطوبتی سبب کاهش عملکرد و خسارت ( نیم دانه نیمه پر ...) در بوته برنج می گردد.سعی شود تا ده روز قبل از برداشت ، آب مزرعه خارج نشود.

مرحله برداشت و کاهش رطوبت :

-       در زمان برداشت کپه های مورد اقبال و نظر کشاورزان ، با ریشه از خاک برداشت شده  و به آزمایشگاه منتقل می گردد( عکس تک کپه برداشت شده)

-       در زمان برداشت ، دقت شود تمام بوته های برداشت شده ، اتیکت نصب شود و در آن ، تاریخ برداشت- درصد رضایت کشاورزان- وضعیت آلودگی به آفت و بیماری ، قید شود( عکس اتیکت نصب شده)

-        برای خشک نمودن کپه بذری با توجه به اهمیت برگشت مواد غذایی از ساقه به برگ ، توصیه می شود به صورت  برعکس ، ساقه ها را آویزان نموده تا در افزایش وزن هزار دانه و افزایش دانه پر ، موثر باشد. ( عکس نحوه احداث داربست به فرم ژاپنی)

-       در مناطق سردسیری به دلیل کاهش حرارت در زمان رسیدگی سبب طولانی شدن دوره رسیدگی می گردد. در حرارت 30 درجه در روز و 20 درجه در شب سبب حداکثری عمکلرد خواهد شد ولی در صورت پایین بودن درجه حرارت در روز ، کاهش عمکلرد قابل پیش بینی هست( عکس از مزرعه کشاورز دربروجرد  )

-         برای برداشت مزرعه بذری بهترین روش ، به صورت دستی بوده و برای خرمنکوبی از نوع کوچک  و دستی بسیار مناسبتر هست. دلیل آن دور پایین کوبنده و فشار کمتر به بذر بوده ، چون در برداشت با کمباین به دلیل دور بالای کوبنده سبب ترک مویی در آندوسپرم و در نهایت کاهش قدرت بینه بذر خواهیم بود. در صورت ناچار بودن از استفاده از خرمنکوب بزرگ ، دور کوبنده حداکثر 600 دور در دقیقه بیشتر نباشد .  در زمان خرمنکوبی باید از تمیز و عاری بودن از بذر علف هرز و شلتوک از نوبت قبل ، مطمئن شویم. ( عکس خرمنکوب کوچک و دستی و خرمنکوب بزرگ)

-        در زمان خرمنکوبی دقت شود دستگاه تمیز و ارقام دیگر در آن وجود نداشته باشد. در صورت وجود یک بذر در خرمنکوب ، در حدود 110 عدد دانه تولید و در طول دو سال سبب تفرق صفت در بذر و شاید سبب انتقال بیماری در مزرعه بذری می گردد.  ( اجزای خرمنکوب)

-        رطوبت شالی در زمان خرمنکوبی بسیار مهم هست، رطوبت بالا تر از 18 سبب مشکل جدا شدن و نیاز به دور بالاتر کوینده خواهد بود و در رطوبت کمتر از 12 سبب ترک خوردن دانه بذر خواهد شد به همین توصیه می شود با استفاده از دستگاه رطوبت سنج میزان رطوبت بذر را قبل از خرمنکوبی ، اندازه گیری شود تا شوک وارده به بذر کمتر شود (عکس انوع  دستگاه رطوبت سنج)

-        در شرایط کشاورز به دلیل ناهمگن بودن ارقام شاهد عدم یکنواختی در رسیدگی هستیم و خود آن سبب عدم تعیین زمان مناسب برداشت و از سوی دیگر افزایش نیم دانه می گردد. به همین توصیه می شود تا ارقام خاص شوند تا زمان برداشت به طور دقیق محاسبه شود. (عکس مزرعه آقای علیزاده  ناهمگن در زمان برداشت )

-        نحوه محاسبه عمکلرد :  تعداد کپه × تعداد خوشه × تعداد دانه در خوشه × درصد رسیدگی × وزن هزار دانه  : 000/10 = میزان عملکرد با رطوبت 14 درصد

-       فنوتیپ  ( آنچه شاهد هستیم در مزرعه )= ژنوتیپ  ( پتانسیل بذر ) × محیط ( شرایط پرورش )

-        میزان ضایعات در فرایند تبدیل در حدود 20-30 درصد می باشد. از عوامل موثر در ضایعات فرآیند تبدیل می باشد.

-        در فرآیند خشک کردن برای بذر اگر شدت حرارت زیاد باشد سبب ترک خوردن آندسپرم و در نهایت سبب کاهش قدرت جوانه زنی ( بنیه بذر ) می شود. در شرایط خشک کردن در آفتاب حداکثر عمق نباید بیش از  2-4 سانتیمتر باشد  و هر 30 دقیقه باید زیر رو شود.

-        در خشک کردن در شالیکوبی حداکثر عمق در خشک سنتی نباید از 40 سانتیمتر بیشتر باشد . و سرعت باد نیز 50 ....... و دمای نیز 40-50 درجه سانتیگراد  باشد. برای خشک کردن برای بذر حداکثر دما 40 درجه و بهترین درجه 36  سانتیگراد می باشد.

-        در زمان کاهش حرارت باید توجه داشت که اگر حرارت بیش از اندازه باشد و یا شدت باد نامناسب  یا عمق بیش از اندازه و یا شوک خاموش شدن دستگاه و یا خنک کردن سریع بعد از تبدیل و یا فشار بیش از اندازه برای سفید نمودن برنج خالدار و یا بوجاری و سورتینگ بلافاصله بعد از تبدیل ... سبب بند بند شدن و ترک خوردگی می شود که سبب می شود تا در زمان پخت ترک خوردن و نیمه شدن برنج گردد.

-        رطوبت برای نگهداری کوتاه مدت برای تبدیل برنج  16 درصد بوده و برای بذری 14 درصد و برای نگهداری شالی برای بلند مدت 12 درصد می باشد.

تغذیه گیاهی :

-        برای کسب حداکثر عملکرد باید آزمون خاک از مزرعه بذری صورت گرفته تا بر اساس آنالیز خاک ، توصیه کودی صورت گیرد.

-        در عناصر ماکرو ، کود ازته از جایگاه بالایی برخورد هست به همین توصیه می شود بر اساس بافت خاک کودها و به خصوص کود ازته مصرف شود در آزمایش صورت گرفته توسط اینجانب در یک طرح 20 ساله در کشور ژاپن ، مشخص شد کمبود و یا کم شدن ازت مورد نیاز در همان سال اول تاثیر گذار در کاهش  عملکرد بوده ، در حالی که کمبود فسفر و پتاس در چند سال آینده تاثیر گذار در کاهش عملکرد خواهد بود.( مزرعه تیمار کودی NPK در مرکز آموزش تسوکوبا آزمایش نیک نژاد در سال 2000-2001)

-        در رقم بومی با عملکرد 4000-5000 کیلو شالی در حدود 100/150 کیلو کود اوره و 100 کیلو سوپر فسفات تریپل و 100 کیلو سولفات پتاس توصیه می شود. به صورت کلی به جهت زیر خاک رفتن کود توصیه می شود در همان روز نشاکاری ، یک سوم کود اوره و تمام کود فسفر و  دوسوم کود پتاس ، کود پاشی شده و یک سوم کود اوره در 14 روز و  یک سوم باقی مانده در25 روز بعد از نشاکاری یک سوم کود پتاس در 25 روز بعد از  نشاکاری به همراه کود اوره با خاک اضافه شود. لازم به ذکر بوده رقم مورد نظر 120 روزه هست و یک توصیه کاملا کلی هست.

-        برای افزایش بهروری کود ازته ، دقت شود در زمان مصرف کود ازته از خروج آب جلوگیری شود و در زمان کود سرک ابتدا در حدود 2-5 سانتیمتر مزرعه آبگیری شده و سپس کود سرک در مزرعه استفاده شود. همچنین دقت شود عمق آب در زمان مصرف زیاد نباشد. در زمان آماده سازی زمین اگر دقت کافی نشود ، میزان نفوذ عمقی زیاد بوده و خود آن سبب کاهش میزان بهروری کود ازته می شود.

-        کود سرک مرحله  دوم ، بعد از زهکشی تابستانه ، صورت گیرد تا سبب افزایش بهروری کود ازته شود. بدین منظور ابتدا کود در مزرعه پخش و سپس آبیاری صورت می گیرد. در این مرحله کود پتاس امکان مخلوط شدن با کود اوره را دارد..( عکس نحوه مصرف کود سرک و ترک مویی مزرعه)

-       برای ارزیابی مزرعه ، ثبت LCC  سبب توصیه مناسبتر در کود ازته مزرعه مربوطه خواهد شد.

-          توصیه کودی مناسب در مزارع بذری سبب افزایش وزن هزانه دانه و بر طبیق گزارشات ، میزان تحمل و مقاومت بذر را در برابر شرایط نامساعد محیطی افزیش می دهد .( تصویر آزمون خاک دکتر سودایی مرکز تحقیقات برنج آمل)

-       در مرحله تشکیل خوشه ، گیاه شدید به مواد غذایی ماکرو و میکرو  نیاز داشته  و هر گونه کمبود سبب افزایش درصد پوک در دانه پایین خوشه می شود. چون در شرایط کمبود ، بوته مواد غذایی را بیشتر به دانه بالایی خوشه هدایت می­کند.

-        در یک آزمایش صورت گرفته در رقم ژاپونیکا  با تعداد 12 گره در یک خوشه مشاهد شد ، مصرف کود ازته به صورت سرک در 17 روز قبل از تشکیل خوشه اولیه در تعداد دانه گره 8-12 موثر نبود ولی در گره­های پایین سبب تعداد دانه در خوشه می­شود . در مزرعه بذری برای افزایش عملکرد باید کود سرک توصیه و مصرف شود.( نمودار تاثیر کود سرک در رقم ژاپنی ماتسو 1951)

-        استفاده از کود سرک در افزایش تعداد دانه موثر نبوده بلکه سبب کاهش درصد دانه پوک خواهد شد.

-       در زراعت برنج به ازای هر 5 تن دانه میزان 250 کیلو سیلیسیم 155 کیلو پتاسیم 110 کیلو نیتروژن- 35 کیلو فسفر 25 کیلو منیزیم 25 کیلو کلر 20 کیلو کلسیم 5 کیلو گوگرد -1 کیلو آهن- منگنز 0٫7 کیلو روی 0٫5 کیلو بور 0٫02 کیلو مس 0٫01 کیلو جذب می کند . همانطور که مشاهده می شود عنصر سیلیس به میزان زیاد توسط گیاه جذب می شود. این عنصر علاوه بر افزایش مقاومت گیاه در برابر ورس و افزایش نفوذ پذیری نور در بوته برنج ، سبب افزایش راندمان فتوسنتز در گیاه می­شود.بر طبیق گزاراشات این عنصر مقاومت بوته برنج را در برابر آفات و بیماریها افزایش می­­دهد. برگها در صورت کمبود سیلیس افتاده  و نرم می شود و سبب شیوع بیماری مانند بلاست  و لکه قهوه­ای می­گردد. در برنج 80 درصد این عنصر در کاه و کلش بوده که در صورت اضافه نمودن کاه به مزرعه ، برگشت می نماید.توصیه اضافه نمودن 3-5 تن ضایعات نخاله های سیلیکات کلسیم برای یک هکتار در افزایش عملکرد موثر هست. و همچنین کود سیلیکات پتاسیم را به عنوان یک کود دو عنصره برای مزارع بذری توصیه می شود.برای محلول پاشی می توان از سیلیکات پتاسیم با دوز 4-6 در هزار در دو نوبت حداکثر پنجه زنی و قبل از گل دهی استفاده کرد. استفاده از کود سیلیس همچنین سبب افزایش تحمل به خشکی و شوری آب می گردد. در آزمایش میزان مصرف کود سیلیس به میزان 500 کیلو در هکتار سبب 5٫3 درصدی عمکلرد شد که بیشترین عامل افزایش در تعداد دانه پر در خوشه بود( عکس اثر کود سیلیس و کمبود اینترنت)

-       در توصیه کودی نوع خاک و سیستم زهکشی در توصیه کودی نقش به سزایی دارد. در مزارع با زهکشی ضعیف کشاورز مشکل جذب پتاس سایر عناصر را داشته و در این مزارع علاوه بر دقت بیشتر در زهکشی باید میزان بیشتری کود پتاس .... مصرف شود. در توصیه کودی در خاک رسی با درصد 30 به بالا به دلیل رقابت خاک و گیاه در جذب ، در حدود 10-20 درصد میزان توصیه کود باید بیشتر باشد. ( جدول آنالیز خاک در مزرعه آقای داداشی با درصد رس بیش از 30 درصد )

-        عنصر روی از جمله مواد غذایی پر نیاز در زراعت برنج هست و با هر یک درجه PH خاک میزان جذب آن 100 برابر کاهش پیدا می کند. به نظر می رسد در مزرعه و در خزانه و به خصوص در خزانه مکانیزه باید با توجه به آنالیز خاک در  حدود 10-40 کیلودر هکتار ، بسته به بافت و درجه اسیدیته و سابقه کودی ، توصیه و مصرف شود. به طورکلی میزان کود روی در سطح رویی خاک کمتر از خاک زیرین می باشد. حرکت روی در خاک به صورت انتشار بوده و ضریب انتشار در خاک آهکی 50 برابر کمتر از خاک اسیدی می باشد. با مصرف بیش از حد کود تریپل و اوره و همراه با مصرف بیش از حد سموم علف کش... سبب مرده شده بافت خاک ( باکتریهای مفید ) و در نهایت در جذب عنصر روی اختلال بوجود می آید. در زراعت برنج سولفید زیاد همراه با روش آبیاری غرقابی سبب کاهش عنصر روی در مزرعه می گردد. عنصر روی در خاک سرد و در دمای پایین با مشکل جذب مواجه خواهد شد به همین دلیل توصیه به محلول پاشی در مناطق سردسیر و در خزانه برنج در اولیه مرحله رشد ، توصیه فنی می باشد.نکته : در خاکهای با ماده الی بالا و در خزانه که کاه و کلش بیش از حد وجود داشته باشد ، به دلیل رقابت باکتریها در تجزیه ماده آلی ، سبب علایم کمبود عنصر روی را شاهد خواهیم بود.

-       در خاک غرقابی پخش اکسیژن در حدود 10 هزار بار کاهش یافته  و مقدار اکسیژن باقی مانده نیز توسط باکتریهای غیر هوازی مصرف می شود. در مناطق گرمسیری  در یک روز گرم ممکن هست تمام اکسیژن آب و خاک ، تخلیه شود. به همین دلیل در مناطق گرم و در فصل تابستان در شالیزار گردش آب از نکات مهم در تامین اکسیژن می باشد. نکته : در پرورش نشا در زمان گرم بودن با گردش آب ، علاوه بر کاهش حرارت در تامین اکسیژن  نقش مهمی دارد. در نشا مکانیزه گردش آب به دلیل تراکم بالای بذر ، از اهمیت بیشتری برخوردار هست.

-        پتانسیل رادکس : خصوصیات فیزیکوشیمیایی که یک خاک غرقابی را با خاک با تهویه و زهکشی خوب متمایز می کند ، نامیده می شود. در  خاک با تهویه خوب در حدود  400+ ولت و در خاک غرقابی 400-  تغییر می کند.

-        در سطح خاک به دلیل بالا بودن اکسیژن ، منطقه اکسید بوده و حجم بالایی از ریشه در این محدوده  ظاهر می شود. با آبیاری تناوبی و زهکشی مناسب می توان ظخامت این قشر را افزایش داد. در زیر این لایه ، منطقه احیا( عاری از اکسیژن ) وجود داشته  که در فرآیند  احیاء بیولوژیکی موجب تجمع یون های شیمیایی احیایی ماندد  NH4- Fe-Mn- H2S… شده و در نتیجه تنفس غیر هوازی گازهای متان و هیدروژن تشکیل می شود و آنها سبب پوسیدگی ریشه می شود.

-       در خاک شالیزار جلبک سبز آبی ( سیانوفیت ) وجود داشته که نیتروژن ملکولی را به کمک آنزیم های نیتراز در سلول های خودشان به نیتروژن  معدنی تبدیل نموده که در یک هکتار در حدود 50-15 کیلوگرم نیتروژن در هکتار  توسط این ارگانسیم ، تولید می گردد.

-        در ارقام زودرس نسبت به ارقام دیررس ، پاسخ بهتری  به کود  ازته نشان می دهند. و در ارقام مانند طارم به کود سرک در مرحله خوشه دهی نسبت به ارقام پرمحصول مانند شیرودی ، واکنش بیشتری نشان داده و به همین دلیل تو صیه کود سرک در مرحله رویشی برای ارقام پرمحصول بیشتر مورد تاکید می باشد.

-        بر طبق منابع علمی برنج فرم کود آمونیومی را در مرحله رویشی و فرم نیتراتی در مرحله زایشی ترجیح داده و این توصیه در ارقام پرمحصول بیشتر تاکید می گردد.

-       در زمان تاخیر در نشاکاری و  نشا مسن ، دو سوم کود ازته را باید در مرحله پایه و یک سوم را سرک مصرف نمود. با این توصیه کودی و افزایش تعداد کپه در مترمربع ، تا حدودی می توان جلوی کاهش عملکرد را گرفت.

-        عنصر روی بعد از نیتروژن ، فسفر ، پتاس ، از عنصر مهم در تغذیه گیاهی بوده و استفاده از کود پایه و کود سرک در افزایش عملکرد ، بسیار موثر هست.

-        در بعضی از منابع ذکر شده با افزایش مدت غرقابی سبب کاهش قدرت جذب روی توسط ریشه شده و عامل آن را به رابطه آنتاگونیستی Antagonist  آهن و روی نسبت می دهند. در شرایط احیاء و در خاکهای قلیایی ، جذب فعال و غیر فعال عنصر آهن و منیزیم و کلسیم و فسفر و HCO3 ، سبب کاهش شدید جذب عنصر روی شده و توصیه می شود در این شرایط همراه با  مصرف کود روی ، زهکشی هم مورد توجه قرار گیرد.

-        در خاکهای با ماده آلی بالا و همچنین اضافه نمودن بیش از حد کاه و کلش  و کود دامی تازه ، به دلیل تولید گاز کربنیک در مراحل تخمیر سبب غیر فعال شدن عنصر روی می گردد.  به همین توصیه به مصرف بهینه و همچنین کود تخمیر شده ، در مزارع شالیزاری می شود.

-        در مزارع با مشکل کمبود و یا جذب عنصر روی توصیه می شود در خزانه سولفات روی به میزان 5 گرم در مترمربع قبل از بذر پاشی مصرف شود . همچنین آغشته نمودن یک درصد وزن خشک بذر شالی با عنصر اکسید روی در مرحله جوانه زنی از روشهای دیگر می باشد. در زمان نشاکاری با تهیه چاله کود و خواباندن ریشه نشاء برنج در این چاله کود قبل از نشا کاری نیز موثر هست. در این روش یک کیلو اکسید روی را در یک چاله که با پلاستیک محصور شده باشد ، همراه با آب مخلوط نموده و  سپس نشا برنج را بعد از کندن از خزانه به مدت 20 دقیقه در این چاله کود قرار داده و بعد از این مدت به مزرعه اصلی برای نشاکاری منتقل می گردد. در این روش میزان مصرف کود تا 80 درصد کاهش یافته و همچین هزینه تولید را می توان تقیل داد.

-        نحوه تولید سریع کمپوست : 1- کل ضایعات را به اندازه 6-8 سانتیمتر خرد شود و در گودال ریخته شود 2- تلقیح کننده قارچی مانند آسپرژیلوس .. بخ میزان 300 گرم به هر تن اضافه شود. 3- سنگ فسفات به میزان 300 گرم در هر تن ضایعات مخلوط شود. 4- رطوبت در حدود  100 درصد باشد  5- توده در چند مرتبه برای افزایش تهویه ، برگردان شود. 6- در این روش کمپوست در 8-10 هفته با نسبت C/N   12:1  آماده می شود.

-        برای کشت برنج  10-15 تن در حدود یک هفته قبل از نشاکاری  در کشت ارگانیک توصیه می شود. نکته مهم در این روش کشت ، آبیاری به صورت تناوبی می باشد .

-        در تهیه زمین برای کشت برنج ، عملیات خاک ورزی بسیار مهم می باشد. بر اساس تجزبه کشاورزان و منابع عملی ، هر چه قدر مزرعه آماده تر شود و بافت خاک ریز تر شود ، از یک سوء جذب عناصر بالاتر رفته و از سوی دیگر میزان آبشویی  و رواناب سطحی کمتر میگردد.

-       یکی از عوامل اصلی کاهش نیتروژن خاک در مزارع شالیزاری ، دنیتریفیکاسیون  بوده و از روشهای مهم کنترل و یا کاهش آن ، قرار دادن کود ازته در منطقه احیاء خاک و یا همان لایه زیر خاک می باشد. برای این منظور باید در آخرین مرحله آماده سازی قبل از تهیه نهایی ، کود در مزرعه پخش شده و با تیلر و یا آخرین  روتاری ، به زیر خاک برده تا میزان بهره وری افزایش یابد.( تصویر مزرعه در آخرین پادلینگ ، آقای حاجی تقی فتحی مزرعه کاپیک )

-        ارقام دیررس نسبت به ارقام زودرس ، بهتر می توانند از ذخیره بومی خاک برای جذب توسط ریشه استفاده نمایند. به همین دلیل در توصیه کودی علاوه بر حاصلخیزی باید به نوع رقم و مدت زمان دوره ریشی آن توجه داشت. به عنوان مثال در رقم طارم فقط 30 روز گیاه برای پنجه زنی فرصت داشته و به هر دلیل جذب عناصر در این مرحله با مشکل مواجه شود، تعداد پنجه زنی کاهش و در نهایت عملکرد کاهش شدید خواهد داشت. در اجزای عملکرد شاخص تعداد پنجه در مترمربع از  اهمیت بالایی قرار دارد.( فرمول اجزای عملکرد در کشت برنج ، مرکز آموزش تسوکوبا ژاپن گروه برنج )

-        گیاه برنج بر طبق منابع ، فرم آمونیومی را در طول مرحله رویشی و فرم نیتراتی را در مرحله زایشی ، ترجیح داده و در محلول پاشی و توصیه کود سرک این نکات را مورد توجه قرار داد.

-        در صورت تاخیر در نشاکاری ، نشاکاری مسن، استرس به نشا در مرحله خزانه و نشاکاری ، مزرعه با آبیاری عمیق ..... توصیه می شود  دو سوم توصیه کود ازته به صورت پایه مصرف شود. این یکی از روشهای کاهش خسارت وارده و جلوگیری از کاهش پنجه زنی می باشد. یکی از دلایل عمده مصرف یکجا کود در مزارع کشاورزان منطقه با کشت تاخیری، بر گرفته از این تجربه می باشد.( با تجربه کشاورزان احترام بگذاریم. مزرعه مرحوم حاج نبی عابدی شهر آمل ).

-       در شرایط تاخیر در کشت و یا عوامل نامساعد محیطی ، کود فسفره تا حدودی اثرات نامساعد را تعدیل نموده و از سوی دیگر سبب زودرسی و افزایش پنجه زنی و افزایش دانه پر  و رسیدگی هم زمان در شرایط آب و هوایی سرد می شود. نکته مهم آزمون خاک بوده تا میزان توصیه کودی بر اساس آن صورت گیرد.در خاکهای با PH بالا و پایین اثرات کمبود فسفر بسیار شایع بوده و بهترین عدد بین 5-6 هست.بافت خاک سنگین و سبک هر در آنها سبب کاهش جذب فسفر شده و در این نوع خاکها ، کود فسفره بیشتری باید مصرف شود.

-        در مراحل اوایل رشد گیاه برنج با جذب فسفر سبب می شود تا در مرحله زایشی به صورت فعال از برگ پیر به برگ جوان انتقال یافته و خود آن در افزایش عملکرد موثر خواهد بود. به همین توصیه می شود تا کود فسفر به صورت پایه در کشت برنج استفاده شود.

-        فسفری به شکل دانه ای نسبت به نوع پودری ، مقاومت بیشتری در برابر تثبت شدن نشان داده و به همین دلیل از ارزش بالاتری برخوردار هستند. توصیه می شود در صورت امکان فسفر به صورت خطی و در نقطه ریشه گیاه مصرف شود تا از میزان تثبت کاهش وافزایش جذب توسط گیاه را داشته باشیم و به طور کلی بر طبق منابع از کل فسفر مصرف شده ، فقط 10 درصد برای کشت برنج در شرایط غرقابی امکان جذب اتفاق می افتد.

-         در خاکهای به شدت اسیدی و قلیایی ، جذب عناصر و به خصوص فسفر با کاهش شدید مواجه شده و در این خاکها اصلاح اسیدیته خاک از نکات بسیار مهم و اساسی می باشد. در خاکهای اسیدی می توان از سنگ فسفات به صورت مستقیم در مزرعه استفاده شود که قیمت بسیار ارزانتری نسبت به فسفاتهای اسیدی شده برخوردار هست. امروزه برخی از کشاورزان از میکروبهای حل کننده فسفات ( باکتری- قارچ ) برای افزایش حلالیت و قدرت جذب گیاه استفاده نموده ، که این میکروبها علاوه بر افزایش جذب فسفر ، برخی هورمونها و قارچکشها را ترشح نموده که در کنترل بعضی از بیماریها موثر هستند.

-        در ارقام پاکوتاه نسبت به ارقام محلی ، واکنش بیشتری به پتاس نشان می دهند. بر طبق منابع 2-3 برابر نیاز بیشتری به پتاس دارند. و در یک نظریه گفته می شود ، ارقام پابلند به دلیل ریشه دوانی بیشتر ، جذب بیشتری برای عناصر و از آن جمله پتاس نشان می دهند. در حدود 80 درصد پتاس جذب شده در ساقه برنج وجود داشته و به همین برگشت کاه و کلش از نکات مهم در حفظ حاصلخیزی خاک می باشد.

-        چند تکنیک برای تسریع در تولید کمپوست برای خزانه برنج :  ذرات به اندازه 6-8 سانتیمتر کوچک شود / از تلقیح کننده مانند آسپرژیلوس - ..... به میزان 300 گرم در هرتن ضایعات استفاده شود/ سنگ فسفات به میزان 10 کیلو در هر تن برای کم کردن نسبت کربن به فسفر استفاده شود / رطوبت اولیه تامین شود / برگردان نمودن برای افزایش تهویه و تجزیه در چند مرتبه

-       در یک هکتار مزرعه شالیزاری در حدود 10-15 تن کمپوست آماده شده  و در حدود یک هفته قبل از نشاکاری به خاک باید اضافه و مخلوط گردد.

-        در بعضی از خاکهای شالیزاری ، گیاهان و علف هرز خاصی رشد نموده که نشان دهنده کمبود بعضی از عناصر می باشند. به عنوان مثال  رشد کاهو آبی piatia Stratiotes در مزرعه شالیزری نشانه کمبود  عنصر روی می باشد.

-        در خاکهایی که در طول سال غرقاب هستند کمبود عنصر روی بیشتر مشاهد میشود و از مشکلات خاص این اراضی می باشد. از نکات مهم در این مزارع خشک کردن زمستانه مزارع در صورت امکان از راهکارهای اساسی می باشد.این مشکل برای خاکهایی با کود آلی بالا و کاه و کلش بیش از حد اضافه شده به مزارع شالیزاری و  کمبود روی مشاهد می شود. در  این خاکها باید سعی شود تا از اضافه شدن بیش از حد کاه و کلش و مواد الی به خاک جلوگیری نمود . در غیر اینصورت کمبود روی هر سال بیشتر و بیشتر خواهد شد.

-        آزولا با قدرت تکثیر دو برابری در هر 5 روز ،  و همراه با 5 درصد وزن خشک نیتروژن ، می تواند یکی از گیاهان قابل توصیه در کشت برنج  با نگاه تولید علوفه برای دام و طیور باشد. نکته مهم  ایجاد تعادل در رشد دو گیاه می باشد تا آزولا تبدیل به علف هرز نشود.

-       در  مزرعه شالیزاری هر تن برنج همراه با کاه و کلش  در حدود 16 کیلوگرم نیتروژن  خالص 3 کیلو فسفر خالص -17 کیلو پتاس خالص  از خاک جذب خواهد کرد. در بحث توصیه کودی تنها با این که اوره چند درصد ازت خالص دارد ، امکان توصیه کودی وجود ندارد. باید میزان حاصلخیزی خاک ، میزان بهروری کود ، آبشویی ، .... را در نظر گرفت.

-        در خزانه برنج در مناطق بالا دست که  مزرعه از  زهکشی خوبی برخوردار هست ، می توان برای افزایش حاصلخیزی خاک خزانه به میزان 20 کیلو کود مرغی کمپوست شده در یک کرت 3 در 20 متر ( 60 مترمربع ) استفاده نمود. برای تجزیه بهتر توصیه می شود یک هفته قبل از بذر پاشی ، کمپوست به خاک اضافه شود. برای تهیه کمپوست توصیه می شود برای تجزیه سریعتر و ضدعفونی آن از گوگرد استفاده شود. در تجریه یکی از کشاورزان از گوگرد استفاده نمود که تجربه آن را در اختیار شما قرار می دهیم (از گوگرد معدنی ...... پس از مخلوط شدن با کودهای حیوانی به نسبت 10% الی 20% وزنی همراه با 20% رطوبت طی مدت فقط 14 روز شوری، قارچ، انگل، آفت، لارو، آلودگی، ادرار، گاز آمونیاک را برطرف و کود حیوانی را کاملا فرآوری و ریز مغذیهای آن را آزاد و قابل مصرف مینماید) ( عکس مراحل مخلوط نمودن گوگرد و کود دامی + فیلم  )

-        از عوامل موثر در عملکرد عبارتند از  CO2 تشعشع نور خورشید دما- خصوصیات رقم تغذیه مدیریت آبیاری ... بوده که گاهی در استان لرستان شاهد بوده که یک رقم در شرایط مازندارن 4 تن عملکرد داشته ولی در روستاهای لرستان بیش از 5 تن عمکلرد دارد ، تفاوت در همان شاخص نور خورشید و دما شب بوده و به همین دلیل در توصیه کودی شرایط کل عوامل تاثیر گذار در جذب  را باید در نظر گرفت.

-       از کود های مهم که امروزه به عنوان کود اصلی ( ماکرو ) شناخته می شود ، کود سولفات روی می باشد. برای هر سال که مصرف می شود تا دو سال نیاز به مصرف نبوده و توصیه عمومی 20 کیلو در هکتار بوده برای محلول پاشی از پودر سولفات روی و یا از گرانول کوبیده شده با  دوز 5 در هزار در زمان گل دهی می توان استفاده نمود.

-       توصیه کودی برای رقم آنام :  کود اوره 180 کیلو با توصیه 90 کیلو در پایه و 90 کیلو یک هفته قبل از آبستنی  

-       برخی توصیه‌های کلی را می‌توان برای مصرف کود اوره در برنج انجام داد:

1- حدود 30 تا 40 کیلوگرم کود اوره به ازای هر تن دانه (با توجه به عملکرد دانه مورد نظر) باید مصرف شود.

2- نیاز کودی (نیتروژنه) محصولات فصل بارانی کمتر (تابش کمتر، پتانسیل عملکرد پایین‌تر) و نیاز کودی محصولات فصل خشک بیشتر (تابش بیشتر، پتانسیل عملکرد بالاتر) است. بنابراین برای محصولی کشت مجدد که عملکرد آن حدود 3 تن در هکتار برآورد شده است مقدار کود اوره مصرفی در یک هکتار می­تواند از حدود 100 تا 120 کیلوگرم در هکتار متغیر باشد

-       برخی توصیه‌های کلی را می‌توان برای مصرف کودهای شیمیایی فسفره در برنج انجام داد: مصرف 10 تا 15 کیلوگرم کود سوپرفسفات تریپل به ازای برداشت هر تن دانه (برای مثال حدود 50 کیلوگرم کود سوپرفسفات تریپل برای عملکردی معادل 3 تن در هکتار) برای جبران فسفر منتقل شده همراه دانه مصرف شود.

-       چند توصیه عمومی برای مصرف کود شیمیایی پتاسیمی در برنج عبارتند از: مصرف 10 تا 25 کیلوگرم در هکتار کود سولفات پتاسیم برای هر تن دانه برداشت شده  ( ورودی پتاسیم از منابع دیگر بخصوص آب آبیاری کم باشد

-       توصیه به مصرف کود سولفات روی به میزان 25 کیلو در هکتار به صورت یک سال در میان و تاثیر 10-20 درصدی در افزایش عملکرد برنج دارد. برای تاثیر بیشتر علاوه بر کود پایه می توان از  محلول پاشی سولفات روی 100 گرم پودر شده در 20 لیتر آب را در زمان حداکثر پنجه زنی مصرف کرد. روش بذر مال و جذب ریشه های نیز توصیه می شود.

-       در مزارع که خاک شور و یا آب شور نباشد می توان از کلرورپتاسیم برای تغذیه پتاسه مزراع استفاده نمود و در غیر این صورت باید حتما از کود سولفات پتاسیم استفاده گردد.

آبیاری :

-        در روش کشت سنتی ، 5 روز اول برای پاگیری بهتر توصیه می شود ، سطح آب در حدود 5-7 سانتیمتر باشد تا علاوه بر آن ، در کنترل علف هرز موثر باشد.

-        در 5 الی 25 روز بعد از نشاکاری برای توسعه ریشه و افزایش تعداد پنجه سطح آب در حدود 2-3 سانتیمتر باشد

-        در مرحله حداکثر پنجه دهی برای خروج گاز متان و افزایش قدرت جذب ریشه ، توصیه به زهکشی میان فصل می شود. برای حصول به این هدف در حدود 3-5 روز مزرعه را تا حدود ترک مویی ، آبیاری نمی شود. نکته مهم ایجاد ترک مویی هست که بر طبق بعضی از تحقیقات در حدود 10 درصد سبب افزایش عمکلرد می گردد. مدت زمان این ترک بسته به بافت خاک و درجه حرارت محیط متفاوت می باشد. ( عکس ترک مویی در مزرعه- تصویر مزرعه پایان نامه  دکتر حاتمی  )

-        برای وضعیت سطح آب و همچنین میزان آب مورد نیاز از روش سلیندر استفاده شود. به این صورت که یک لوله به قطر 20  و ارتفاع 30 سانتیمتر را گرفته و در جدود 20 سانتمتر ارتفاع لوله ، توسط میخ داغ سوراخ شده و در حدود 10 سانتیمتر از آن بدون سوراخ باشد . بعد از نشاکاری این لوله در گل شالیزار فرو برده و در ادامه گل و لای داخل لوله خارج شده و به دلیل مدرج بودن آب از سوراخ داخل لوله شده و با استفاده از یک متر ، میزان سطح آب اندازه گیری می شود. ( عکس سیلندر و نحوه نصب دکتر عرب و دکتر اسدی  مرکز تحقیقات برنج آمل - تصویر سلیندر ساخته شده توسط خودم )

-        میزان دمای آب در توسعه ریشه و افزایش تعداد پنجه بسیار موثر هست. برای ظهور پتانسیل پنجه دهی یک رقم دقت شود از آب با دمای کمتر از 25 درجه برای آبیاری استفاده نشود

-        میزان شوری آب EC  یکی از فاکتورهای محدود کننده در پنجه دهی هست. به طور کلی  شوری بالای یک سبب کاهش قدرت پنجه دهی و افزایش درصد دانه پوک می شود.( عکس اثر EC در برنج)

-        کمبود رطوبت در زراعت برنج در زمان تشکیل خوشه اثرات منفی بیشتری در مقایسه  با سایر  مراحل رشدی دارد. در 10-14 روز قبل از ظهور خوشه سبب حداکثری خسارت در عمکلرد خواهد شد.( نمودار تاثیر رطوبت هوشیکاوا )

-        بوته های برنج در زمان آبستنی به دلیل تنفس بالا در صورت غرقابی سبب  کاهش عمکلرد خواهد شد. نکته مهم در زمان آبستنی  هدف تامین رطوبت بوده و  غرقابی کامل اشتباه هست.( عکس آبیاری مزرعه در مرحله آبستنی )

-        سه مرحله تاثیر گذار کاهش رطوبت در عملکرد برنج عبارتند از   مرحله پنجه زنی آغاز خو شه دهی گرده افشانی

-       گیاه برنج  نسبت به  جو در انتقال اکسیژن ملکولی از اندام هوایی به ریشه در حدود 10 برابر کاراتر بوده و این توسعه را حتی در کشت خشکه کاری هم دارند.

 

 

 

طرح پرورش ماهی و برنج از پروژ های موفق در کشور چین می باشد از نکات  اجرایی آن

 

-       احداث مرز محکم در دور تا دور مزرعه 

-       اختصاص 4   درصد از مزرعه برای پناهگاه ماهی : هر یک هکتار در حدود 400 مترمربع با عمق  50-100 سانتیمتر از بقیه مزرعه پایین تر  بوده و باید در مکان ورودی آب مزرعه باشد تا در زمان خشک نمودن مزرعه امکان ورود آب به داخل پناهگاه  باشد.

-       بعد از نشاکاری و پاگیری ، عمق آب در حدود 10 سانتیمتر

-       ماهی جوان به وزن 10 گرم و 8 سانتیمتر و به تعداد 2000 قطعه در هر هکتار

-       برداشت و قطع آب و امکان کشت مجدد و یا  راتون بعد از کشت اول و مجدد ابیاری  و حرکت ماهی از پناهگاه به مزرعه اصلی

-       بعد از برداشت مزرعه پر آب  شود و تا ماهی بزرگ و قابل استفاده شود

-       در حدود 300 کیلودر یک هکتار امکان صید ماهی هست .

-       کاهش علف هرز و  آفات و افزایش حاصلخیزی مزرعه از  محاسن این پروژه می باشد.

----------------------------

-        در آبیاری با عمق بالا در کشت برنج سبب می شود تا گره پایینی در برنج طویل شده و به ورس حساس می شوند به همین دلیل توصیه می شوند تا با آبیاری تناوبی از طویل شدن جلوگیری کند.

-       حساس ترین مرحله ابیاری در زمان رسیدگی ، گذر از مرحله گلدهی به  شیری بوده که کمترین استرس دمایی و رطوبتی سبب خسارت زیادی شده و توصیه می گردد با افزایش عمق آب ، علاوه بر تامین رطوبت مورد نیاز ، سبب تعدیل درجه حرارت شده تا از خسارت تغییرات درجه حرارت ( بالا و پایین ) جلوگیری کند.

-       عمق آبیاری در پنجه تاثیر شدید داشته  و به همین دلیل برای حداکثری ظهور پتانسیل رقم در پنجه زنی ، توصیه می شود حداکثر عمق آب 2-3 سانتیمتر بیشتر نباشد. داخل آب در ساقه نشان دهنده میزان عمق آب در مزرعه بوده که در مزارع با داغ آب بالا در ساقه ، سبب کاهش پنجه زنی شده و کشاورز مجبور به مصرف بیش از اندازه کود اوره می شود. در صورت عدم امکان کاهش عمق آب توصیه می شود برای جبران این مشکل ، تعداد تراکم بوته در واحد سطح را افزایش بدهیم.

 

 

مرحله بسته بندی و نگهداری و کارخانه شالیکوبی :

-       طول مدت انباری رابطه مستقیم با دما و رطوبت بذر دارد.

-       رطوبت مناسب برای نگهداری بذر در حدود13-14 درصد بوده که برای نگهداری شش ماه مناسب هست. در صورت قصد نگهداری برای یکسال ، رطوبت را باید به 12 درصد کاهش داد.( عکس خشک کن مدل کوچک ،تهیه شده توسط مهندس حسینی )

-        رطوبت نسبی محیط به دلیل تبادل رطوبتی با بذر ، قدرت ماندگاری و تنظیم تنفس موثر هست. به طور کلی رطوبت محیط نگهداری در حدود 40-50 درصد هست.

-       درجه حرارت با رابطه  عکس در قدرت بنیه و جوانه زنی بذر ، در طول مدت انبار داری بذر موثر هستند. به طور کلی افزایش حرارت سبب افزایش تنفس و کاهش بنیه بذر می گردد.

-        برای بسته بندی استفاده از گونی کنفی بهتر از کیسه پلاستیکی هست. برای محفوظ ماندن از رطوبت کف زمین ، توصیه می شود کیسه ها بر روی پالت چوبی ویا پلاستیکی قرار گیرد و یا درصورت نبودن امکانات حداقل بر روی چوب قرار داده شود. در زمان چیدمان کیسه باید فاصله بین دو کیسه حداقل 5 سانتیمتر هوا خور داشته و نیز بین دو  ردیف پنل در حدود یک متر فاصله باشد. در چیدن روی هم نباید تعداد بیش از 5 ردیف باشد ، چون در صورت زیاد بودن کیسه ، وزن بیش از حد سبب خسارت در جوانه زنی خواهد شد.  برای کاهش ریسک خسارت در واقع خاص توصیه می شود پلاستیک و چادر به میزان کافی در اختیار باشد تا در صورت نفوذ آب از سقف ، به هر دلیلی ، شالی از خسارت در امان باشد.( عکس کیسه کنفی 75 کیلویی- تصویر پالت چوبی و پلاستیکی آقای بهزادی و سرامیک فروشی آقای حیدری در آمل تصویر چیدن کیسه تاق باز  - تصویر چیدن کیسه در انبار بذر کاپیک )

-       برای کنترل موش ، توصیه می شود تا در یک محیط محصور قرار داده و نکته مهم امکان تهویه هوای محیط نگهداری بذر می باشد. در بعضی از انبار در صورت رعایت فاصله بین کیسه ها ، می توان از گربه استفاده نمود. در تجربه خودم از یک دستگاه تولید کننده صوت بسیار پایین استفاده نموده که تا حدود زیادی موثر هست. در انبار نگهداری بذر باید کف آن بتنی بوده و دیوار آجر چینی و تعمیر شده و از کف زمین حداقل 50 سانتیمتر بالاتر و بدون پله و اگر پله باشد ، باید متحرک بوده تا موش امکان ورود نداشته و  همچین دور تا دور محل نگهداری انبار  بذر باید به ارتفاع 50 سانتیمتر و به عرض 100 سانتیمتر ، شیشه خورده باشد تا موش به مکان مورد نظر نزدیک نشود.در قرار دادن طعمه در انبار دقت شود که 2-3 روز پیش طعمه قرار داده شود و  بعد از آن از طعمه مسموم استفاده گردد. از مواد سمی مانند فسفر دو زنگ برای این منظور استفاده می گردد. استفاده از چسب مخصوص نیز موثر بوده ولی دقت شود از کارتن ضخیم و دور تا دور آن با بلوک و آجر سنگین گردد.تا موش امکان در رفتن از  کارتن را نداشته باشد. دقت شود در زمان مصرف چسب و طعمه مسموم از دستکش استفاده شود تا بوی دست و انسان باعث فرار موش نشود. چون موش یک جانور فوق العاده زنگ در خصوص بوی انسان می باشد. .( عکس تهویه در انبار و توری و حفاظ از موش- گربه در انبار شخصی دستگاه کره ای تولید کننده امواج صوتی پایین )

-        در برچسب  بسته بندی باید  نام کشاورز- نام رقم درصد خلوص- درصد ناخالصی- گواهی عاری از بیماری و علف هرز- تاریخ تولید نحوه نگهدری- مدت ماندگاری- خصوصیات رقم میزان عملکرد قابل پیش بینی مکان کشت مورد توصیه مقاومت در برابر عوامل و شرایط خاص- توصیه کودی …… و هر آنچه که بتواند سبب افزایش آگاهی کشاورز شود باید در قابل یک برچسب و در داخل کیسه به صورت مفصل و در روی کیسه به صورت خلاصه نوشته شود. معمولا برچسبها در رنگهای مختلف بوده که هر رنگ با توجه به مادری، گواهی شده.... اختصاصی می باشد. (عکس مزرعه بذری ژاپن و مزرعه گواهی شده در ایران- تصویر برچسب کیسه های مرکز تحقیقات برنج گیلان دکتر الله قلی پور   )

-        یکی از تکنولوژی جدید در صنعت کشاورزی ، استفاده نور با قابلیت تفکیک ارقام و بذور آلوده می باشد . در این دستگاه که با نام سورتینگ شناخته شده است ، بذور بعد از ریشگ زنی وارد دستگاه باد شده و بذور با وزن هزار دانه کمتر از میزان درنظر گرفته شده در مرحله اول  جدا می شود. در مرحله دوم بذور بر اساس قطر  تفکیک شده و ارقام غیر هم تیپ جدا شده و در مرحله سوم با  تفکیک بر اساس رنگ ، ارقام مشکوک به بیماری جدا سازی شده و در مرحله آخر با اضافه نمودن مواد ضدعفونی کننده به دستگاه توزین و بسته بندی هدایت خواهد شد. این تکنولوژی برای هر استان با توجه قابلیت بالا دستگاه و همچنین اهمیت موضوع به نظر در تولید بذر لازم و ضروری ضروری هست) عکس دستگاه سورتینگ بذر از شرکت زیانگ چین (

-        تنفس در بذر برنج در زمان نگهداری سبب کاهش میزان آندوسپرم و مواد ذخیره ای آن می گردد. این کاهش سبب پایین آمدن درصد جوانه زنی و همچین بنیه بذر می گردد. دو روش کاهش اکسیژن محیط و پایین آوردن درجه حرارت محیط نگهداری سبب پایین آمدن نرخ تنفس و در نتیجه حفظ کیفیت و خصوصیات بذر می گردد. در شرایط کاهش شدید اکسیژن ، تنفس بی هوازی صورت گرفته که در طی فرآیند آن ، ترکیبات الکلی و مشتقات شبیه به آن بوجود خواهد آمد که سبب خسارت در بذر خواهد شد. در زمان نگهداری بذر دقت شود در یک محیط جداگانه از سایر میوه و حتی برنج سفید باشد. در بعضی از شرایط کشاورزان برای حفظ برنج خود مصرفی خود از آفت سرخوطومی برنج ، از قرص فسفید آلومینیوم استفاده نموده که فوق العاده بر روی جوانه زنی بذر تاثیر می گذارد.در صورت آلودگی بذر به آفت می توان از سموم دیازینون و خانواده فسفره به دوز احتیاطی مصرف نمود. ( تصویر نحوه نگهداری بذر در سردخانه مخصوص در مرکز تحقیقات برنج کوشیکاری استان هوکایدو شهر ....  در کشور ژاپن)

-       یکی از آسانترین روش برای جداسازی کاه و کلش و بذور نیمه پوک ، استفاده از باد می باشد.  در این روش معمولا از پنکه صنعتی استفاده شده و کسب مهارت در این روش نیاز به تکرار و تمرین دارد.لازم به ذکر بوده در یک روش ابتکاری از سبک وسنگین نمودن با آب هم استفاده نموده ، نکته مهم خشک کردن سریع بذر در این روش می باشد.( تصاویر سبک و سنگین نمودن در سایت الگویی برنج در روستای وازیک  )

-        انتخاب مکان انبار از نکات مهم در ذخیره سازی می باشد. از جمله خصوصیات انبار ، نزدیک به برق و گاز و تلفن، مسقف بودن ، مستحکم بودن بنا ، امکان تهویه ، به دور بودن از رودخانه و مسیر سیل ....، حفاظت فیزیکی از سرقت ...، و هر آنچه که در هر منطقه حائز اهمیت می باشد.( تصویر انبار شالی غرق شده  در سیل رودخانه در تنکابن )

-        میزان خسارت آفات و بیماریها در انباداری غلات در حدود 30 درصد از کل برداشت و در حدود 100میلیون تن در سال غلات گزارش شده که در برنج مهمترین آن را سرخرطومی می توان ذکر نمود. در روشهای کنترل آن استفاده از انبار نفوذ ناپذیر بوده که در آن هیچ گونه تبادل گازی نداشته و به دلیل کم شدن اکسیژن و انباشته شدن گاز دی اکسید کربن ، سبب نابودی حشرات و بیماریها  می شود. نکته مهم در این انبار ، رطوبت بوده که باید محصول نگهداری شده رطوبت زیر 13 درصد باشد.از نمونه این انبارها ، می توان انبار پوزا ( که بیشتر در هند مصرف می شود ) ، انبار فلزی ، و حتی در اهرام ثلاثه نیز نمونه ای انبار های چندین هزار ساله وجود دارد.( تصاویر انبار های سیلو در هند- تایلند- قبرس- مصر امریکا )

-       قدرت نگهداری شالی بعد از برداشت :شالی با بیش از 25 درصد حداکثر 8 ساعت قابلیت نگهداری دارد  - رطوبت 23 درصد حداکثر یک شب  - رطوبت 18 درصد حداکثر 14 ساعت ....  در بیشتر از آن سبب کاهش کیفیت دانه و تغییر رنگ برنج و  کاهش و تغییر عطر برنج می شود.

-       درجه حرارت برای خشک کردن شالی بذری و تبدیل برنج متفاوت می باشد. برای بذری حداکثر حرارت 43 درجه سانتیگراد و بهترین 35/36  درجه می باشد. بیش از این حرارت سبب خسارت به جنین بذر می گردد. به طور کلی در دمای 50 درجه باید روی کیسه شالی بذری پوشش داده شود و سعی در قرار دادن  در سایه باشد چون سبب خشک شدن سریع و  خسارت به جنین و آندوسپرم می گردد.

-       یکی از روشهای خشک کردن برای بذری ، روش آفتاب خشک بوده و مهم میزان عمق  بوده که نباید از 2-4  سانتیمتر باشد. و هر نیم ساعت زیر رو شود.

 

 

 

 

 

مرحله تست و بررسی:

-        تست جوانه زنی  به همراه بنیه بذر از نکات مهم در قبل از بذر پاشی هست. توصیه می شود در حدود دو هفته قبل از بذرپاشی 100 بذر را بعد از سبک و سنگین نمودن در آب به مدت 24 ساعت قرار داده و در دمای 13 درجه ، جوانه ار کرد. در طول مدت جوانه زنی ، تعداد بذر جوانه زده در هر روز شمارش شده و معمولا بذر جوانه زده در روز های اول از قدرت بنیه بالاتری در مقایسه با بقیه روز ها برخوردار هستند. به طور کلی وزن هزار دانه و بنیه بالای بذر از دو فاکتور تعیین کننده ، ارزش و قیمت گذاری بذر هست. نکته : در تست جوانه دوره خواب را دقت شود. در بعضی از ارقام به ویژه ارقام بومی ، چند هفته تا ماه نیاز دارند تا دروه خواب تکمیل و آماده برای جوانه زنی شود. در بذر طارم هاشمی در بذر تازه برداشت شده در زمان جوانه زنی غیر یکنواختی جوانه زنی را شاهد بوده که تحت تاثیر عامل دوره خواب هست . ( عکس دستگاه انکوباتور در مرکز تسوکوبا ژاپن گروه زراعت دوره 2001 برنج (

-       بررسی بنیه بذر: یکی از روشهای انجام شده توسط اینجانب  در بحث بنیه بذر ، کشت در بذر در جعبه Cell Box هست.  در این روش 400 عدد بذر جوانه زده در این نوع جعبه نشا به صورت جداگانه کشت شده و فرآیند رشد و در نهایت در 30 روز بعد از کشت ، وزن تک تک گیاهچه با ریشه اندازه گیری و تقسیم بر تعداد شده و در پایان متوسط وزن گیاهچه بدست می آید. در این روش به راحتی در خصوص خصوصیات بنیه بذر می توان قضاوت صحیح داشت.( عکس جعبه Cell Box  برای تست بنیه بذر در آزمایشگاه گروه زراعت مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز  )

-        یکی از فاکتور های برای بررسی رقم  ، پخت می باشد. به طور کلی بهترین برنج برای پخت ، 3 ماه بعد از برداشت بوده و در شرایط برنج تازه معمولا به حداکثری نتیجه کیفیت پخت نخواهیم رسید. در برنج پخته به روش آبکش و کته ، فاکتور مورد بررسی متفاوت بوده و همچنین مدت خسیاندن در آب قبل از پخت بسته به برنج نو ویا کهنه متفاوت می باشد. بعد از پخت به این نکات توجه و نمره داده می شود.  1- نسبت طول به عرض 2- میزان چسبندگی    3- بو و طعم    4- میزان ترک برداشتن و شکاف از وسط   5- میزان بند بند شدن بعد از پخت   6- عطر و چسبندگی بعد از سرد شدن  7-.........  ( مصاحبه با آقای هاشمی از روستای سوته و تاجر معروف فریدونکنار )

 

 

 

ریشه در برنج:

-       در خانواده گندمیان سه نوع ورس وجود دارد    ورس ریشه ورس گره ورس ساقه

-         دلایل ورس در برنج   رشد ضعیف ریشه مصرف زیاد ازت و به هم خوردن تعادل  کربن به ازت     تراکم کشت زیاد  باران شدید آبیاری بیش از حد وجود سالهای ابری و سایه  نوع خاک عدم تقسط کود ازته و مصرف بیش از حد که سبب فاصله میانگره می شودبا شناخت این عوامل می توان در مزرعه بذری بین خصوصیات ژنتیک و عوامل مستعد کننده در ورس ، تفکیک گذاشت. برای انتخاب بذر مقاوم به ورس باید عوامل تشدید کننده را کنترل و به حداقل رساند. بعضی از ارقام مانند هاشمی پاکوتاه انتخاب شده در مزرعه با خصوصیات قد کوتاهتر و ساقه قوی تر ، در برابر ورس مقاومت نموده که خود عدم ورس سبب کاهش درصد دانه پوک و افزایش عملکرد خواهد شد( عکس مزرعه رقم حساس و مقاوم در برابر ورس در مزرعه آقای سیفی از روستای سرهنک گتی )

-        در ریشه برنج لوله های آئرانشیم وجود داشته که وظیفه انتقال اکسیژن از اندام هوایی به ریشه را داشته  و  در شرایط غرقابی قسمتی از اکسیژن مورد نیاز ریشه برنج را فراهم نموده ولی کافی نیست. به همین دلیل زهکشی در مراحل داشت تا برداشت و به خصوص در مرحله بعد از پاگیری و  قبل از تشکیل خوشه اولیه ( زهکشی تابستانه ) ، در افزایش حجم ریشه بسیار موثر می باشد.

-        در صورت بالا بودن مواد آلی خاک ، زهکشی و ایجاد شرایط برای افزایش اکسیژن خاک بسیار مهم می باشد.

-        در زهکشی میان فصل که در  رقم بومی 120 روزه مانند طارم ، 25-30 روز بعد از نشاکاری باید مزرعه در حدود 3-7 روز بسته به میزان رطوبت خاک ، بدون آب بوده تا علاوه بر خروج گازهای مضر ، میزان اکسیژن خاک افزایش یابد. در تحقیقی که اینجانب انجام دادم ، حجم ریشه در شرایط مزرعه با آبیاری متناوب و زهکشی میان فصل ، حجم ریشه بسیار چشمگیر بود.( تصویر ریشه در شرایط زهکشی و بدون زهکشی در رقم طارم در مزرعه آقای محمدی در روستای آغوزکتی )

-       فرم ریشه در برنج در شرایط زهکشی و ابیاری تناوبی به شکل دوکی و پهن خواهد شد ولی در آبیاری غرقابی و زهکشی ضعیف به فرم سیبی و در جهت افق رشد نموده که دلیل اصلی آن کمبود اکیسژن می باشد.

-        بهترین رنگ ریشه قهوه ای مایل به قرمز روش می باشد. دلیل آن آزاد سازی اکسیژن از ریشه و اکسیداسیون اکسید آهن در خاک اطراف ریشه که سبب تشکیل غشایی از اکسید آهن به رنگ قهوه ای مایل به قرمز به دور ریشه شده که آن را در برابر سولفید هیدروژن و سایر اسیدهای مضر ، محافظت می نماید.( تصویر ریشه برنج در مرحله خوشه دهی در مزرعه آقای حاجی فرج نیا از روستای مرکتی )

-        بد فرمی در ریشه به چند شکل  دم شیر( در انتها قطع و مجدد  در چند جهت رشد )، ببری ( تکه تکه سیاه و قهوه ای ) ، ریشه پوسیده ، ریشه سیاه .....دیده می شود. بیشتر پوسیدگی به دلیل اثر سولفید هیدروژن بوده. در مصرف کود دامی و بالا بودن مواد آلی درخاک به دلیل کاهش میزان اکسیژن سبب پوسیدگی شدید در مزرعه می گردد. در این مزارع باید تهویه و آبیاری تناوبی بسیار مورد توجه قرار گیرد.( تصاویر پوسیدگی ریشه در کتاب ریخت شناسی رشد و نمو گیاه برنج ، هوشیکاوا)

-        مزوکوتیل بخشی از گیاهچه برنج بوده که در بین غلاف ساقه چه و انتهای ریشه های بذری واقع شده است. در شرایط نامناسب نوری ، مزوکوتیل رشد طولی زیادی داشته که خود آن سبب کاهش میزان آندوسپرم و در نهایت پایین آمدن کیفیت نشا در پی خواهد داشت. توصیه می گردد از پوشش سفید برای احداث خزانه استفاده شود تا میزان نفوذ نور به داخل خزانه بیشتر باشد.( تصویر رشد شدید مزوکوتیل در خزانه با چند لایه پوشش  در مزرعه آقای محمدی )

-        برنج تنها گیاهی در غلات بوده که می تواند با استفاده از لوله آئرانشیم و کانال لیزوژنیک موجود در بافت کورتکس ریشه ، اکسیژن را از برگ به ریشه انتقال داده و این امکان را می دهد تا محیط ریزوسفر خود را اکسید نماید.

-       در مراحل اولیه رشد  قدرت اکسید کنندگی  ریشه بالا بوده و به تدریج بعد از گل دهی متوقف می شود.این فرآیند با افزایش نورخورشید  شدت یافته و همچین با کمبود مواد غذایی مانند فسفر ، پتاس ، نیتروژن ، به شدت کاهش می یابد.

-       میزان اکسیژن در آب سرد نسبت به آب گرم بیشتر هست. به همین دلیل توصیه می شود تا از آب رودخانه و یا حالت گردشی برای آبیاری استفاده شود و از رکود و ماندگی جلوگیری نمود. این روش به خصوص در خزانه از اهمیت بالاتری برخوردار هست.

کنترل آفات و بیماریها-  علف هرز  :

آفات :

-در کنترل آفات بحث آستانه زیان اقتصادی Economic Threshold Levels  از نکات مهم می باشد. در کنترل فقط تخمین خسارت فقط مهم نیست بلکه میزان کاهش عملکرد و کیفیت و هزینه کنترل نیز باید در نظر گرفت.

- از روشهای مهم در کنترل آفات : شخم زمستانه   - تناوب کشت بعد از برنج تقسط کود ازته در دو یا سه نوبت ، چون با یک جا مصرف کود اوره سبب رشد علفی بیش از حد در مرحله رویشی و افزایش حساسیت به بیماری می شود.   حفظ پناهگاه موجودات شکارگر آفات در زمستان و از آن جمله  عدم سوزاندن کاه و گلش و مرزهای شالیزار ، عدم حذف کامل علف هرز حاشیه مزارع  و در صورت کندن علف هرز  حاشیه مجدد در آنجا پخش شود، درمزارع برنج توصیه می شود در زمان 80 درصد رسیدگی ، برداشت صورت گرفته تا میزان خسارت کاهش بیابد  -  در زمان طغیان و به خصوص نسل سوم از سموم سیستمیک استفاده شود البته با مشاوره محققین معین منطقه   -  بهترین زمان سم پاشی 5-7 روز بعد از اوج پرواز  پروانه می باشد  - در خزانه با نصب توری و جمع آوری بوته های الوده می توان کنترل مکانیکی داشت-  برای کنترل شیمیایی در 20 نقطه و هر مکان 4 کپه بررسی شده و در صورت مشاهده 2 لارو در هر متر مربع ، می توان کنترل شیمیایی صورت گیرد.

- فرمول محاسبه آلودگی

-       100  ×        تعداد ساقه‌های آلودهD.h)  یا W.h  ( ×        تعداد بوته‌های آلوده       =% D.h  یاW.h

                  تعداد ساقه در بوته‌های آلوده                   تعداد کل بوته مورد آزمایش

بعد از تعیین درصدآلودگی در نسل اول اگر چنانچه، آلودگی جوانه‌ی مرکزی مرده (D.h) به کرم ساقه‌خوار نواری برنج بیش از دو درصد و یا اینکه در نسل دوم آلودگی خوشه‌های سفید شده (W.h) بیش از یک درصد مشاهده گردید، سمپاشی توصیه می‌گردد.

-        دیازینون گرانول پنج یا 10 % (درنسل اول دیازینون 10 % به مقدار 15 کیلوگرم در هکتار و در نسل دوم از دیازینون گرانول 5 % به مقدار 25 کیلوگرم در هکتار). پادان گرانول 4% به مقدار 30 کیلوگرم در هکتار.- ریجنت 0/2 درصد (فیپرونیل) به مقدار 20 کیلوگرم در هکتار.

-        

- کرم ساقه خوار  در دمای 27-29 و رطوبت 90 درصد حداکثری تعداد تخم را رهاسازی دارد. در حدود 4 روز بعد از رها سازی تخم ، تفریج صورت می گیرد.

- لارو در کرم ساقه خوار ژئو تروپیسم منفی داشته و به سمت پایین ساقه برنج علاقه به ورود دارند. مرحله لارو ی در حدد 13-21 روز طول کشیده و مرحله شفیرگی در حدود 3-7 روز می باشد.

- سه نوع خسارت در ساقه خوار عبارت هست  1- جوانه مرگی  2- سرسفیدی   3- ساقه آلوده با خوشه سالم

- برای پیشگویی حمله ساقه خوار استفاده از تله نوری به نظر بهتر از فرمون می باشد.

- واریته با برگ و ساقه بزرگ به کرم ساقه خوار حساستر هستند. به طور کلی بین قطر ساقه هر کدام از مراحل حمله یک همبستگی معنی داری وجود دارد. و ارقام با پوشش ضخیم با بافت لیگینی و بافت اسکرونشیم و لایه سیلیسی نسبت به کرم ساقه خوار مقاوم هستند. برگهای تیره در نسبت به برگ روشن بیشتر در حمله قرار می گیرند. ارقام با ظرفیت پنجه زنی بالا قادر هستند میزان خسارت را کاهش بدهند.

- ارقام ژاپنی نسبت به ارقام هندی مقاوم تر هستند.

- برای کنترل کرم ساقه خوار توصیه به ضخیم نمودن ساقه و برگ می شود و از آن جمله استفاده از کود سیلیس ، آبیاری تناوبی، کود متعادل ازت و فسفر و پتاس ، استفاده بهینه از کود ازته ، ......

- در کشت مستقیم نسبت به کشت نشایی از مقاومت بیشتری در برابر کرم ساقه خوار هستند. شاید یکی از عوامل آنها توسعه بیشتر ریشه و جذب بهتر مواد غذایی می باشد.

- در برخی منابع ذکر شده ، کشت مکانیزه نسبت به کشت سنتی بیشتر مورد حمله ساقه خوار گرفته و شاید یکی از عوامل آن نشا ضعیفتر در مقایسه با نشا تولید شده در خزانه سنتی باشد.

- در مزارع با پیش بینی شدت بالای حمله کرم ساقه خوار توصیه می شود کشت با تراکم بیشتر 20×15 صورت گرفته تا افزایش پنجه زنی بتوان خسارت را کاهش داد.

- در کنترل آفات در خزانه یکی از روشها استفاده از توری در اول و آخر خزانه بوده تا از ورود پروانه به داخل خزانه جلوگیری شود.

- در روش به زراعی علاوه بر آب تخت نمودن مزرعه و دیسک و روتاری برای از بین بردن کاه و کلش برنج ، پاک نمودن مرز و  حاشیه مزرعه از علف هرز ، از نکات مهم در کنترل جمعیت لارو ساقه خوار می باشد.

- در خزانه در صورت آلودگی توصیه می شود یک هفته قبل از نشاکاری با دوز دو  هزار دیازینون و یا سموم دیگر مشابه ، در یک  غروب به صورت مه پاش سم پاشی صورت می گیرد.دقت شود در زمان سم پاشی حداقل 24 ساعت بارندگی نداشته باشیم تا میزان اثر گذاری سم بالا رود. در بعضی از شرایط به جای محلول پاشی می توان از دیازینون 5-10 درصد به صورت گرانول به میزان .........کیلوگرم در کرت 3 در 20 متر  در خزانه مصرف شده و دقت شود در زمان مصرف ، آب در خزانه ، از ورود و خروج آب جلوگیری شود.

- یکی از عناصر مهم در کنترل آفات و بیماریها ، عنصر سلیس می باشد. این عنصر با ایجاد یک لایه ضخیم کوتیکول به عنوان مانعی در برابر نفوذ قارچها  و خسارت کرم و حشرات عمل می کند. این عنصر علاوه بر آن در افزایش استحکام برگ و ساقه برنج  و مقاومت در برابر ورس ، نقش به سزایی دارد.

- تامین بهداشت گیاهی کاری است که جنبه پیشگیری دارد ( Prophylactique) که عبارت است سلسله عملیاتی که محیط را برای رشد و نمو و تکثیر آفات و بیماریها نامساعد می کند. روشهای تامین بهداشت گیاهی عبارت است :

-       تناوب و یا گردش زراعی : امروزه در کشاورزی پیشرفته با توجه به شرایط جوی هر منطقه و نوع کشت ، گردش زراعی دو سه چهار در نظر گرفته می شود. تک کشتی یا منوکولتور با یک آیش کوتاه مدت میزان تکثیر و زاد و ولد آفت را افزایش می دهد.

-       شخم و از بین بردن بقایای محصول و گیاهان خودرو: شخم زدن به منظور اماده کردن محیط مناسب برای سبز شدن بذر و رشد و نمو گیاهان انجام می شود. بر اثر شخم رطوبت کافی در خاک ذخیره شده و هوا به سهولت در خلل و فرج خاک جریان یافته و محیط مساعدی برای فعالیت موجودات زنده و حاصلخیزی خاک فراهم میکند.

-       تاریخ کاشت : رعایت تاریخ کشت برای جلوگیری از حمله تعدادی از آفتها از عوامل موثر سالم سازی محیط به شمار می رود. به عنوان مثال کشت زودتر برنج در کنترل کرم ساقه خوار بسیار موثر است. در مورد بیماری مرگ گیاهچه ( Rhizoctonia soani ) است . در مناطقی که هوای آن زیاد خشک و مرطوب نباشد می توان بذر را زودتر کاشت ولی در نواحی سدر و مرطوب دیر کاشتن بذر بوته ها را از حمله قارچ مصون نگه می دارد.

-       امروز در کشور ژاپن به دلیل مکانیزاسیون برنج ، تا حدود زیادی باعث کنترل آفات و به خصوص ساقه خوار برنج شد. نکته مهم استفاده از کاه خورد کن  در کمباین  بوده که سبب له شدن کرم های باقی مانده در ساقه و همچنین در مرزها ، به دلیل بتونی بودن و پوشش مالچ ، در کنترل علف هرز و زمستان گذارنی آفات نقش به سزایی دارد.  مکانهای احتمال زمستان گذرانی کرم ساقه در زمستان ، کاه و کلش برنج- علف هرز حاشیه مرز- علف هرز حاشیه رودخانه و نهر آب  .....( تصاویر کمباین کاه خورد کن  - مرز های مزرعه برنج  شهر تسوکوبا  در مرکز آموزش)

-       انتخاب بذر و نهال سالم

-       عاری بودن از آفات و بیماری : اولین قدم برای داشتن یک مزرعه سالم و عاری از آفت در کشت های یکساله و چند ساله مخصوصاٌ در سبزیکاری .....استفاده از بذور عاری از آفات و بیماری می باشد. امروزه انتخاب بذرو سالم از طریق سلکسیون و ترموتراپی (  ( Thermotherapie تا حدود زیادی می توان از انتقال بیماریها جلوگیری کرد.   سازمان ایستا ( Ista ) یا موسسه بین المللی سلامت بذر که دفتر آن در دانمارک  است با مراکز بررسی سلامت بذر همکاری نزدیک دارد و روشهای سلامت بذر را هم آهنگ کرده و به صورت استاندارد بین الملی ارائه می دهد.

-       سازگار ی با محیط : بذر انتخاب شده باید با محیط و آب و هوای منطقه کشت سازش داشته باشد. بنابراین از کشت بذری که قبلاٌ از نظر سازگاری مورد آزمایش قرار نگرفته نباید برای تکثیر در سطح وسیع توصیه شود.

-       نیروی رویش کافی :  نیروی رویش و یا جوانه زدن عبارتست از درصد بذرهای زنده یا درصد بذرهایی که می تواند در طول مدت معینی که استاندارد بین المللی تعیی کرده جوانه زده و در شرایط مناسب و مساعد سبز شود.

-       عاری بودن از مواد خارجی : باید عاری از هر گونه مواد خارجی ذرات خاک و بذرو علف هرز باشد.

- برنج وحشی  یا همان گرده ، به دلیل سازگاری برای تقلید و تطابق رشد و شکل .... به تدریج مشکل  بیشتر کشاورزان شده که این  سبب کاهش ارزش برنج تولیدی می شود. برای کنترل آن بهترین روش استفاده از بذر عاری از این رقم و خالص سازی می باشد.(تصویر نشا طارم و گرده در کنار هم در مزرعه برنج )

-  در استفاده از آب برای محلول سمی (  EC-PH) دو نکته مهم در افزایش اثرگذاری سم می باشد. توصیه می شود از آب زلال برای محلول سمی استفاده شود.

- در زمان سم پاشی باید دقت شود  ، 1- هم پوشانی صورت نگیرد: در زمان سم پاشی محلول و یا گرانول ، دقت شود تا بین دو ردیف کار جای خالی نماند و همچنین دو بار مصرف نشود. چون هر دو آنها سبب خسارت می شود. 2- در باد شدید محلول پاشی و گرانول خودداری شود  3- درجه حرارت مورد توجه باشد   4- اثرگذاری سوء ترکیب چند سم  مورد توجه باشد   5- تاریخ تولید و انقضا   6- ذرات محلول و گرانول مورد دقت باشد. در محلول پاشی سعی شود ذرات ریز و حالت مه پاش بوده تا از آبشویی و ریزش جلوگیری شده و در حالت گرانول ذرات حالت پودر نباشد چون پخش با مشکل خواهد شد.( تصاویر سم پاشی با پهپاد مزرعه کاپیک مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز  )

- در نسل اول برای کنترل آفات در خزانه توصیه به مصرف گرانول شده و در صورت محلول پاشی سبب از بین رفتن دشمنان طبیعی آفات برنج  خواهد شد و خود آن سبب تراکم آفت در نسل دوم و به خصوص در نسل سوم خواهد شد. معروف هست اگر هیچ دشمن طبیعی در مزرعه برنج نباشد یک پروانه ماده در نسل سوم می تواند یک جمعیت با دو میلیون کرم ساقه خوار تولید نماید. به همین توصیه می شود برای جلوگیری از تداخل نسل ، پیشگیری  و کنترل در نسل اول بسیار  موثر تر خواهد بود.

- در روش تله نوری در کشور ژاپن  برای یک هکتار در روش تهاجمی به تعداد 50-100 عدد فانوس استفاده می نمایند.

- در روش تله فرمونی که اخیر دانشگاه تهران نیز موفق به تولید آن شده ، با جذب پروانه نر سبب تداخل در جفت گیری و عقیم شدن تخم پروانه ماده می شود .

- در کشت مجدد برنج توصیه می شود برای کنترل آفات ، یک مرتبه از سموم سیستمیک استفاده شود تا شدت جمعیت کاهش شدید داشته باشد.

- در مرحله 80 درصد رسیدگی بهترین زمان برداشت بوده واز این مرحله به بعد توصیه به کنترل آفات نمی شود.

 

بیماری:

- در کنترل بیماری یکی از نکات مهم سبک و سنگین نمودن قبل از بذر پاشی ، زمان مناسب بذر پاشی ، کنترل درجه حرات مناسب رشد ، تغذیه متعادل ، تهویه مناسب، تراکم مناسب در خزانه ، ... می باشد. در صورت مشاهده بیماری  سموم قابل توصیه مانند ..... می باشد که برای کنترل  بلاست و لکه قهو ه ای توصیه می گردد. با توجه نگاه پیشگیری به جای درمان در کنترل بیماری ، دقت شود در کنترل بیماریها در اولین زمان مشاهده در خزانه به کنترل آن اقدام و از توسعه آن جلوگیری نمود.در خزانه نشا مکانیزه تنش حرارتی یکی از عوامل مهم در بروز بیماری بوده و تامین حرارت بهینه ، از عوامل موفقیت در این روش پرورش نشاء می باشد.

-       قارچکش های مناسب برای جلوگیری از خسارت عامل بیماری بلاست شامل:

1- تری سیکلازول به مقدار 500 گرم در هکتار

2- ناتیوو به مقدار 160 گرم در هکتار

3- ویستا به مقدار 600 گرم در هکتار

4- وین به مقدار 400 میلی لیتر در هکتار 

-       بیماری پوسیدگی طوقه برنج  و لکه قهوه ای از بیماری های بذر زاد برنج هستند. برای کاهش خسارت بیماری می توان با قارچکش های توصیه شده برای ضد عفونی بذراستفاده نمود.

-        شامل تیوفانات متیل تیرام به نسبت سه گرم

-        تریفمین(%15 EC) به نسبت 3/3 میلی‌لیتر

-       سلست(%2/5) به نسبت دو میلی‌لیتر برای هر کیلو بذر هستند.

-       نحوه ضدعفونی بذر : خیساندن بذر به مدت 24 ساعت در آب معمولی ترجیحاً درآب جاری و غوطه‌ور کردن بذر به مدت 24 ساعت دیگر درمحلول قارچکش های توصیه شده و خارج کردن بذر از محلول سمی و قرار دادن در محل مناسب برای جوانه‌دار شدن

 

 

 

علف هرز

-       برای مزارع با شدت بالای بذر علف هرز توصیه می شود عمق نشاکاری تا سه اول کاشت در حدود 5 سانتیمتر و یا بیشتر بوده و به صورت مداوم مزرعه در آب بوده و فاصله کشت 20×15 و تعداد نشا 5  عدد در کپه باشد.

-       تاثیر درجه حرارت و اثر گذاری سموم و به خصوص علف کشها :  به طور کلی درجه حرارت بالا سبب افزایش اثر گذاری ماده موثر سموم می شود و این نکته در علف کش گلی فوزیت ، بسیار مهم می باشد. در حرارت پایین سبب کاهش اثرگذاری علف کش راندآپ می شود.

-       در یک هکتار مزرعه شالیزاری ممکن هست 800 میلیون بذر علف هرز وجود داشته باشد. به همین دلیل از بین بردن بانک بذر در روش کنترل علف هرز در مزارع شالیزاری ، روش بسیار مشکل و پرهزینه بوده و به همین توصیه می شود از روش ترکیبی برای کنترل علف هرز استفاده شود ( سموم- آبیاری- تناوب- تراکم آماده سازی ....)

-       علف هرز مسیر فتوسنتزی آن چهار کربنی بوده و در مقایسه با برنج که سه کربنی هست ، میزان رشد و تکثیر سریعتری داشته و در کوتاه ترین زمان ، ممکن هست یک مشکل جدی در مزرعه شود. توصیه می گردد تا در کنترل علف هرز ، زمان را به تاخیر نیندازیم .

-       به طور کلی در خاکهایی با رسی و کربن آلی ، میزان مصرف علف کش باید بیشتر باشد . چون در این خاکها تمایل متصل شدن سم به کلوئید های خاک بیشتر می شود.

-       در دمای بالا میزان تاثیر علف کش و همچنین خاصیت انتخابی آن افزایش یافته و می توان از میزان حداقلی در مزرعه استفاده نمود. در شرایط سرما میزان مصرف باید افزایش یافته و خاصیت انتخابی نیز کمتر می شود و به همین دلیل دربذر پاشی و نشاکاری  زودهنگام باید از اثرات سوء علف کش اطلاع داشت.و با کارشناسان متخصص در این زمینه مشورت نمود چون امکان  کاهش جوانه زنی در خزانه و کاهش پاگیری در مزرعه بعد از نشاکاری خواهیم بود.( تصاویر مزرعه با نشاکاری زودهنگام و سوختگی نشا بر اثر علف کش )

-       در شرایط عمق زیاد آب و مصرف علف کش ، سبب افزایش اثرات سوء علف کش شده و به همین دلیل توصیه می گردد برای کاهش اثرات سوختگی نشا در شرایط غرقاب بودن مزرعه ، حتما قبل از مصرف علف کش آب را در حد زیر برگ نشا کاهش داد. این موضوع حتی برای علف کشهای انتخابی نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

-       نشا ضعیف و دوکی شکل و نشا جوان نسبت به نشا بالغ ، حساسیت بالاتری به علف کش داشته و توصیه می گردد در صورت کشت نشا جوان و یا نشا ضعیف ، علف کش قبل از نشاکاری استفاده گردد  و در غیر این صورت برای مصرف بعد از نشاکاری ، مزرعه مسطح بوده و کرتها کوچک باشد تا بتوان با کاهش عمق آب و مصرف حداقلی علف کش ، اثرات سوء آن را کاهش داد.

-       به دلیل لایه های تیمار شده خاک با علف کش ، توصیه می شود نشاکاری در عمق 5 سانتیمتری انجام شده و از نشاکاری سطحی خودداری شود. از اثرات سوء نشاکاری سطحی ، سوختگی ریشه بوده که در مزارع برنج بسیار شایع هست (تصاویر مزرعه با نشاکاری سطحی و سوختگی نشا بر اثر علف کش )

-       به طور کلی حساسیت علف هرز در مرحله پیش رویشی و تا قبل از مرحله دوبرگی هست. با مصرف حداقلی میزان توصیه شده در این مرحله قادر به کنترل علف هرز بوده و بعد از این مرحله حتی با  میزان حداکثری نیز نمی توان علف هرز را کنترل نمود.

-       آماده سازی نامناسب و خاک کلوخه دار و ناهموار بودن مزرعه باعث کاهش اثرگذاری علف کش می گردد.

-       برای تاثیر حداکثری علف کش ، حداقل 5-7 روز نباید آب مزرعه کم و زیاد شود وبه این منظور باید در صورت نفوذ پذیری مزرعه ، یک مقدار کم بسته به میزان نفوذ پذیری مزرعه ، آب ورودی را باز نمود.( تصویر نصب چند عدد لوله نمره 3  برای اندازه گیری هدایت آب در مزرعه شخصی )

-       بعضی از علف هرز شایع مزرعه   سوروف   Grass Barnyard  ( Echinochlloa crus- galli )  بوده که یکی از روشهای زراعی کنترل آن ، افزایش تراکم بذر و نشاکاری می باشد. به دلیل همین تجربه کشاورزان اعتقاد به افزایش تراکم بذر در  خزانه داشته که خود آن سبب تولید نشا ضعیف و باریک و متاسفانه کاهش عملکرد خواهد شد. با استفاده از علف کش پیش رویشی و استفاده از عملیات خاک ورزی مناسب و دقیق و مسطح نمودن مناسب و بهداشت مزرعه .... تا حدود زیادی می توان جمعیت بانک بذر این علف هرز را در طی چندین سال کاهش داد.  علف هرز زاده یک روز نیست و به همین دلیل توقع کنترل یک روزه و یک نسخه را نداشته باشید.

-       مصرف بالای کود شیمیایی و حتی آلی ، به دلیل نوع ساختار چرخه فتوسنتز ،  سبب افزایش رشد و تحریک جوانه زنی بذر علف هرز شده و کنترل آن را مشکلتر می نماید. در مزرعه با شدت آلودگی بالا ی علف هرز و بیماری و آفات ، میزان مصرف کود باید زیر خط نیاز بهینه و مناسب باشد. چون در غیر این صورت عوامل نامساعد از بوته برنج پیشی یافته و خسارت چند برابر خواهد شد. در هر کنترل باید نرم خسارت آن عامل محدود کننده را بدانیم.

-       در مصرف بالای علف کش ، سبب باز شدن پنجه می گردد ( تصویر نشا 25 روز برنج با مصرف علف کش بالا)

 

-        

نکاتی چند از مشکلات برنج به دلیل اشتباهات رایج:

- راندآپ : گاهی شاهد می شویم کشاورزان به دلایل مختلف جای قوطی سم را جابجا نموده و بعد از مدتی فراموش نموده چه سمی بوده  وبه دلیل اشتباه در مصرف سبب گیاهسوزی می شوند. در مزرعه از یک سم پاش به چند منظور استفاده می شود و گاهی به دلیل باقی مانده سم قبلی و به خصوص سموم علف کش و یا عدم شستشو خوب ، سبب گیاه سوزی در مزرعه می گردد. در بعضی مواقع کشاورزان برای کنترل علف هرز در مرزها از علف کش استفاده نموده و در صورت عدم دقت به دلیل انتقال توسط باد .... سبب گیاه سوزی و سوختگی حاشیه مزرعه می گردد.

- سموم نامناسب : گاهی به دلیل دوز بالا ، یا سموم نامناسب ،تاریخ گذشته ، مخلوط نمودن ، زمان نامناسب .. سبب گیاه سوزی می گردد.توصیه می شود برای مصرف سموم با نظر کارشناس انتخاب و مصرف شود.

- کود پاشی : در صورت محلول پاشی با دوز بالا و هوای گرم ، سبب گیاه سوزی می شود. به دلیل EC بالا در محلول ، سبب ایجاد نکروزه در برگ شده و معمولا حداکثر دوز نباید از  EC 10 بیشتر باشد .( این عدد باید بررسی بیشتر شود )

-  تاریخ بذرپاشی پیش از موعد:

- آبیاری بیش از حد در خزانه  :

- عدم تهویه در روزهای گرم در خزانه  :

- عدم نصب دماسنج در خزانه  :

- عدم توجه به دمای آب ورودی در خزانه  :

- کود ازته بیش از حد برای سرک خزانه :

- عدم خاک مصرف خاک پوششی در خزانه مکانیزه:

- مصرف بیش از حد علف کش در خزانه :

- تراکم بیش از حد بذر :

- عدم توجه به ضد عفونی و سبک و سنگین نمودن :

- عدم توجه به زمان و میزان مناسب قارچکش :

- عدم توجه به فاصله زمانی مصرف کود سرک و نشاکاری در خزانه:

- عدم توجه به عادت نمودن نشا  به هوای بیرون و تاخیر در برداشتن پلاستیک در خزانه :

-  عدم توجه به آمار هواشناسی و برداشت پلاستیک در هوای سرد در خزانه :

 

معرفی ارقام :

 

 

-       رقم IR8   از اولین ارقام معرفی شده بود که به دلیل پاکوتاه بودن و  کود پذیری بالا به همراه خوشه با تعداد دانه بالا ، انقلابی در افزایش عملکرد برنج ایجاد کرد. (مرکز تحقیقات ایری در فیلیپین )

-       رقم TH1  در مرکز تحقیقات برنج گیلان از ارقام هاشمی خوشه گیری و خالص شده و نسبت به رقم هاشمی 10 روز زودتر برداشت می شود و از ارقام کیفی خوب بوده و توزیع در سطح وسیع در استان گیلان شده و مورد استقبال کشاورزان آن استان هست.میزان عملکرد در حدود 5 تن شالی با رطوبت 14 درصد و ارتفاع کمتر از ارقام هاشمی و مقاوم به ورس هست. (تصویر رقم TH1 در استان گیلان)

-       رقم آنام   : معرفی توسط دکتر الله قلی پور از مرکز تحقیقات برنج گیلان  هست. از ارقام پاکوتاه  و در برابر ورس مقاوم هست. توصیه کودی به صورت عمومی  180 کیلو اوره در دو سطح پایه و سرک مصرف شود. برای طور کلی برای هرتن شالی که از مزرعه برداشت می شود در حدود  30-40 کیلو اوره نیاز هست. میزان عمکلرد به طبق گفته آقای صفر پور و آقای شکوفه  از گیلان میزان عملکرد در حدود 6000-5000 شالی با ضریب 55 درصد قابل برداشت هست. (تصویر رقم آنام در استان گیلان در مزرعه آقای شکوفه )

-       رقم تیسا  : معرفی توسط دکتر عرفانی از مرکز تحقیقات برنج معاونت آمل ، از ارقام کیفی و پاکوتاه با مقاومت در ورس و هم زمان برداشت با طارم هاشمی و عملکرد 7000 کیلوگرم شلتوک با رطوبت 14 درصد می باشد. توصیه کودی در حدود 200-250 کیلو اوره و 100 کیلو سوپر فسفات و 150-100 کیلو سولفات پتاس  می باشد. تمام کود فسفات  و 50-60 کیلو اوره  به همراه 100 کیلو پتاس در پایه و 25-30 درصد اوره و پتاس در مرحله حداکثر پنجه زنی  و مابقی اوره و پتاس در مرحله ظهور خوشه اولیه می باشد. فاصله کشت 20 در 25  سانتیمتر با 3-4 خال در هر کپه  و در کشت مکانیزه  30در 12 و با جهت کشت شرق به غرب می باشد.برای بهبود تهویه خاک 25 و 45 روز بعد از نشاکاری اقدام به قطع آب و ترک مویی در مزرعه ، توصیه می شود. از ارقام بدون ریشک بوده و طول دانه 9/7 و عرض 95/1 میلیمتر هست . درصد آمیلوز 9/21 و عطر خوب و پخت مطلوب هست.

-       رقم طارم هاشمی  با ریشک :

-       رقم طارم هاشمی  بدون ریشک

-       رقم طارم محلی :

-       رقم سالاری:

-       رقم سنگ طارم:

-       رقم طارم محلی :

-       رقم روشن:

-       رقم خزر :

-       رقم فجر سرد و گرم :

-       رقم شیرودی:

-       رقم گیلانه :

-       رقم علی کاظمی:

-       رقم فوجی موری :

-       رقم کوشیکاری :

-       رقم مجید :

-       رقم برنج هیبرید

-       رقم  برنج غنی شده با ویتامین A که به نام برنج طلایی   Golden Rice معروف هست.

-       رقم الفحل: از قدیمی ترین ارقام بومی در مصر  با رشد طولانی ( بیش از 220 روز ) و برگ گسترده و دانه طلایی با ریشک زرد و دانه پوسته کنده قرمز رنگ از خصوصیات آن می باشد.

-       رقم برنج سیاه

-       رقم سوپر RICE

-       لاین‌های امید بخش(MN5 و MN7)

-              رقم طاهر  با منشاء طارم محلی  ارتفاع 120-125 سانتیمتر

-       رقم قدسی با منشاء هاشمی  ارتفاع 120-125 سانتیمتر

سال دوم

1- تولید بذر برای مزرعه مادری

2- تولید بذر برای کاشت در مزرعه اصلی

1- تولید بذر برای مزرعه مادری:

1-1- برای هر سال مانند سال اول ، برای تولید نسل برتر باید در حدود 100 متر مربع با روش تک خال نشا شده و بوته های با عملکرد و سازگاری و مقاومت بالاتر در مقاسیه با سایر بوته ، شناسایی و خالص سازی شوند) تصویر مزرعه سال دوم(

1-2- در این مزرعه در حدود 30- 35 کیلو شالی امکان برداشت بوده که در سال بعد برای خزانه یک هکتار کافی هست.( تصویر انتخاب خوشه نوکلئوس در مزرعه )

2- تولید بذر برای کاشت در مزرعه اصلی:

2-1- برای جلوگیری  اختلاط بذر خالص بدست آماده از سال اول دقت شود تا تمامی وسایل برای جوانه زنی و خزانه و . از سایر مزارع جدا باشد و اختصاس به مزرعه بذری باشد

2-2- برای پرورش نشا و نشاکاری همان حساسیت مزرعه بذری باید داشته باشیم

2-3- تیمار کودی بر اساس آنالیز خاک باشد

2-4- با توجه به اهمیت عاری بودن بذر از آفات و بیماریها ،  می توان در بحث کنترل از روش پیشگیری استفاده نمود تا سلامت بذر مورد تائید باشد.

2-5- دقت شود در صورت آلوده بودن بذر در یک هکتار ، امکان آلودگی 100 هکتار وجود دارد به همین دلیل باید در تمام مراحل دقت و حساسیت زیاد داشته باشیم.

2-6- برای کسب گواهی بذر سالم از سازمان ثبت و گواهی بذر و نهال ، باید  درخواست بازرسی و تائید برای بذر تولیدی را داشت.

2-7- ثبت مراحل تولید بذر و مشخصات بذر تولید شده و نام کشاورز ، برای قبول مسئولیت بذر تولیدی از نکات مهم و اساسی می باشد.

سال سوم

  • تولید بذر برای مزرعه مادری
  • تولید بذر برای کاشت در مزرعه اصلی
  • نکته : بذر گواهی شده فقط حداکثر تا 2 سال امکان بذر گیری توسط کشاورزی بوده و در سال سوم باید بذر گواهی شده مجدد تهیه شود.

راتون در کشت برنج :

-       با احترام تجربه برداشت راتون در مزرعه شخصی آقای هادی محمدی در روستای آغوزکتی آمل با همکاری اینجانب  :

-       مزرعه 4000 مترمربع

-       در اواخر بهمن ماه تراکتور با دیسک و چرخ ، آماده سازی اولیه صورت گرفته  و 8 روز قبل از تهیه خزانه دومین مرحله آماده سازی صورت می گیرد. و در حدود 2-3 روز قبل از نشاکاری آخرین مرحله آماده سازی صورت می گیرد.

-       تعداد کرت برای خزانه  3 عدد ( 3 متر در 15 متر 9 )

-       خزانه بدون مصرف علف کش

-       بعد از مشخص کردن ابعاد خزانه از برگ و ساقه گزنه به میزان سه فرغون و با پا لگد مال شود

-       خزانه به روش انباره و یک هفته قبل از بذرپاشی 

-       میزان بذر 20 کیلو

-       بذر پاشی  1/1/97

-       نشاکاری 8/2/97

-       علف کش بوتاکلر ....لیتر و 5-6 روز قبل از نشاکاری و علف کش بن سولفور متیل به میزان ....قوطی در دو لیتر آب  برای 4000 متر مربع  در مزرعه پخش شود

-       در زمان نشاکاری حتما با چکمه نشا اقدام به نشاکاری شود

-       کود تریپل  ..... کیلو + پتاس ..... کیلو + سولفات روی  ..... در قبل از نشاکاری

-       فاصله کشت 20*20  و تعداد 3 نشا در کپه

-        اوره یک هفته بعد از نشاکاری  50 کیلو ( بهتر بود 30 کیلو پایه و 20 کیلو در این تاریخ مصرف می شد و در پایه با تیلر زیر خاک برده می شد.)

-       برای کنترل کرم ساقه خوار در مرحله یک وجین 30/2/   نرم گیری صورت گرفت

-       دومین مرحله برای کنترل کرم ساقه خوار 15/3/   نرم گیری صورت گرفت

-       آبیاری در یک هفته اول بعد از نشاکاری به صورت کم عمق  و بعد از یک هفته عمق آب یک مقدار بیشتر بوده و آبیاری با استفاده از موتور پمپ روبین و آبیاری به صورت تناوبی بود. و 10 روز قبل از برداشت آب مزرعه قطع شده دقت شود در زمان برداشت چرخ کمباین زنجیری در حدود بسیار کم در مزرعه فرو رفته و در صورت عمیق بودن و گل اب بودن و در نهایت  فرو رفتن چرخ سبب آسیب رسیدن به ساقه های برنج می گردد.

-       ارتفاع برداشت 15-18 سانتیمتر

-       خارج کردن کاه و کلش در افزایش راتون دهی بسیار موثر هست ( در همان روز برداشت کاه در  چهار طرف مرز و یک ردیف در وسط  جمع شد و با تیلر در همان روز خارج شد در صورت امکان نبودن باید در زمین پهن شود و یا سه ردیف در یک ردیف جمع شود . آتش زدن را به هیچ وجه توصیه نمی شود)

-       بعد از اولین آبیاری در حدود 2-3 روز بعد از آن در حضور آب از کود اوره به میزان 100 کیلو استفاده شد. در آبیاری به دلیل ترک جزیی خاک مزرعه ، با استفاده از شلنگ پلاستیکی ، آب از روبین به چند نقطه هدایت شد چون امکان پیشروی آب در مزرعه وجود نداشت. در صورت امکان چاه عمیق توصیه می شود یک کرت پر آب شود و یک مرتبه آب با شدت بالا به کرت مجاور هدایت شود تا با این روش فرونشست آب کمتر گردد.

-       علف کش کانسیل اکتیو و یا نومینو  به میزان توصیه شده  ( در مزرعه مذکور استفاده نشد )

-       کود اوره دوم به میزان ....... کیلو در حدود 10 روز بعد از مرحله اول

-       کنترل ساقه خوار با محلول پاشی و کود تقویتی به میزان یک لیتر  و در دو مرحله استفاده شد.  می توان از کود اوره با دوز  4 در هزار برای محلول پاشی استفاده شود و تاثیر آن در افزایش سبزینه برگ پرچم قابل توجه بود.

-       برداشت حدود 20 مهر / 25 مهر

برداشت سال 1397 760 کیلو  و در سال 1398  600 کیلو در 4000 هزار متر مربع.( تصویر برداشت توسط کمباین مدل .... آقای یاسر در مزرعه آقای هادی محمدی)

 نکته مهم : در مزرعه کناری آقای محمدی یک جوی به ابعاد 30 متر در 150 سانتیمتر بوده که به عنوان زهکش احداث شده بود و چندین سال بلااستفاده بود. با همکاری دوستان در این زهکش برای چندین سال کشت تک خال با فاصله 20 در 20 سانتیمتر نشاء شده و هر سال خوشه برتر  استحصال می شود . به نظر ما این تکنیک تولید بذر  در پتانسیل تولید راتون نیز موثر بود. .( تصویر مزرعه تولید بذر آقای محمدی  )

توجیه اقتصادی تولید بذر :

-       میزان بذر مورد نیاز در یک هکتار برای کشت برنج 40 کیلوگرم و بدوم احتساب کشت مجدد  برنج در منطقه شمال

-       سطح زیر کشت 000/550  هزار هکتار

-       بذر مورد نیاز 00/550  ×40 کیلو بذر مورد نیاز  = 22000 تن

-       متوسط عمکلرد شالی طارم در هر هکتار 4000 کیلو

-       مزرعه مورد نیاز برای تولید بذر 5500 هکتار هست

-       خودمصرفی بذر شالی بیش از 90 درصد هست

-       قیمت هر کیلو شالی در سال 1398  15000 هزار تومان

-       عملکرد مزرعه بذری  4000  شالی ×15000 تومان   = 000/000/60 تومان

-       درآمد مزرعه به منظور برنج  4000×56 درصد  × 18000 تومان  = 000/500/40

-       اختلاف درآمد نزدیک به 20 میلیون تومان

-       قابل توجه هر یک هکتار برای 100 هکتار تولید بذر نموده و باید دقت شود تا اگر یک فرد تولید کننده در تعهد خود دقت نداشته باشد سبب خسارت شدید برای یک روستا..... خواهد شد. به همین دلیل باید سازمان تحقیقات و محققین و مراکز مورد صلاحیت در این امر نظارت کامل داشته باشند.

 

 

 

 

نکات ایمنی در خصوص مصرف سموم و اقدامات لازم با مسمومیت :

-نکات:

-       یکی از منابع خوب برای  مطالعه و بررسی بذر سایت   ISTA          
International seed testing Association

-       سایت FAO  یکی از منابع خوب در خصوص  بذر و قوانین مربوط به آن می باشد

-       یکی از تکنیکهای جدید در تولید بذر ، بذر هیبرید بوده که با پیشرفت در زمینه والد عقیم در کشورهای مانند چین و امریکا و ژاپن ، پیشرو در این روش هستند. در صورت علاقمند بودن اطلاعات بیشتر در این زمینه وجود دارد.

-       تولید بذر باید هر سال پیگیری و انجام شود. در صورت عدم دقت در این امر به  آلودگی و تفرق صفات در طی چند سال ، امکان از دست دادن بذر مادری را شاهد خواهیم بود که نمونه بعضی از ارقام بومی مناطق مختلف کشور بوده که در حال حاضر منقرض شدند.

-       به طور کلی ارقام برنج به سه دسته ایندیکا- جاپونیکا- جاوانیکا تقسیم بندی شده که طارم هاشمی از دسته ایندیکا بوده و ارقام گرده مناطق بالا دست ساری از جاپونیکا هست.

-       در کل دنیا 155 میلیون هکتار برنج کشت شده و در حدود 635 میلیون تن کل تولید و بیشترین تولید در قاره آسیا بوده .در حدود 60 درصد آن در چین و هند بوده و تنها 4-7 درصد برنج سفید در دنیا در گردش فروش بوده و ایران یکی از کشورهای وارد کننده برنج می باشد. با توجه به تغییر الگویی کشت و بحث آب ، به تدریج میزان بازار فروش برنج در دنیا رو به کاهش بوده و.  به همین دلیل بحث خودکفایی در تمام کشورهای از مباحث مهم مدیریت و آمایش کشوری قرار دارد.( نمودار واردت و صادرات  برنج FAO )

-       میزان سرانه مصرف برنج در دنیا 160 در اروپا 4 و در ایران 39-46  کیلو متغیر هست. بیشترین مصرف در کشورهای آسیایی و بیشتر آن  در کشورهای در حال توسعه یافته می باشد. به طور کلی نسبت پروتئین به هیدارت کربن در رژیم غذایی و سهم این نسبت در میزان کالری مصرفی ، یکی از  استاندارهای توسعه یافتگی در کشور ها قرار دارد. با توجه به نگاه بلند مدت امکان کاهش مصرف برنج و تغییر کاربری مزارع به چراگاه در آینده نه چندان دور ، امکان پذیر هست. ( نمودار جمعیتی ایران )

-       با توجه به تغییرات شرایط آب و هوایی و امکان کشت مجدد برنج در منطقه مازندارن ، به نظر می رسد می توان در بانک ژن مزرعه کشت مجدد ، ارقامی را یافت که نسبت به متوسط مزرعه ، زودرسی بیشتری داشته و با انتخاب این بذور ، در طی چند سال متوالی به خالص سازی آنها اقدام کرد.

-       میزان سطح زیر کشت برنج در جهان 154 میلیون هکتار با تولید 745 میلیون تن ، دومین محصول بعد از گندم ، تامین کننده غذایی بیش از دو  میلیارد جمعیت جهان می باشد. نکته مهم با توجه به اهمیت بذر ، اگر در این سطح وسیع بتوانیم در حدود 5 کیلو در هر هکتار کاهش مصرف بذر مصرفی  داشته باشیم در  مجموع حدود 770 هزار تن کاهش مصرف بذر حاصله شده  و از سوی دیگر با افزایش 5 درصدی افزایش عملکرد ( تاثیر بذر خوب در افزایش عملکرد ) و با متوسط 3000 در هر هکتار ، حدود 23 میلیون تن می توان با تغییر نگرش و نگاه در بذر برنج و اصلاح بذرگیری ،افزایش داشت. ( جهانی فکر نموده و منطقه ای عمل کنیم، تصویر کشاورزی مسن در مزارعBanaue  کشور فلیپین ، با تشکر از دوست خوبم Mat  از فلیپین )

-       در هر منطقه و با توجه به شرایط محیطی و نوع خاک همان منطقه ، بذر گیری صورت گرفته تا میزان سازگاری و مقاومت در برابر شرایط سخت و نامناسب ، مورد ارزیابی قرار گیرد. به عنوان مثال بررسی مقاومت در برابر شوری بالا و مقاومت در برابر ورس ... در همان منطقه هدف باید ارزیابی صورت گرفته تا مورد قضاوت صحیح قرار گیرد. به همین دلیل تولید بذر در منطقه و بررسی توسط خود کشاورز ، از ارکان تولید بذر می باشد.

-       کشاورزی دقیق: Information and communications technology (ICT)   امروزه همراه با پیشرفت در سایر علوم ، کشاورزی از حالت سنتی به صنعتی و امروزه در حد کشاورزی دقیق پیشرفت نموده است. در این روش کشت مزرعه از هکتار به سایت ویژه ( کوچکترین اندازه ) تقسیم بندی شده  که ابعاد آن از چند سانتیمتر تا چند صد متر متغییر هست. در این روش با استفاده از داده های پردازش شده ، کنترل آفات و بیماریها و علف هرز و هر آنچه که نیاز به بررسی و کنترل و پایش باشد ، در حد کوچکترین اندازه صورت گرفته و برای مبازره به جای سطح وسیع در سطح کوچک ( کلونی ) صورت گرفته و علاوه بر کاهش مصرف سموم و بحث حفاظت محیط زیست و سلامت محصول ، در افزایش عمکلرد و کاهش هزینه به نظر بسیار موثر خواهد بود ( تصاویر دوره پهپاد شرکت سیرنگ در مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز )

-       بیوتروریسم : امروز در تکنیک جنگ در بین کشورها از نظامی به کشاورزی و صعنتی تغییر داده شد. در بحث کشاورزی با نابودی بانک ژن مقاوم پخش بیماریهای جدید..... متاسفانه کشورهای متخاصم سعی در به سلطه در آوردن کشورهای ضعیف می نمایند. یکی از این مباحث بذور تراریخته و بذرهای 3n و بذرهای عقیم ... بوده که کشاورزان هر منطقه را وابسته به بذر با چندین برابر قمیت نموده و در نهایت در کمتر از دو دهه در بعضی از کشورهای شاهد تغییر الگوی کشت و اکوسیستم در آن کشورها هستیم. به نظر می رسد با پاسداری و صیانت و حفاظت از بانک ژن ارقام بومی بذر برنج در منطقه بتوان جلوی این تحدید را گرفت.

-       پدافند غیر عامل : برای هر عامل مهاجمی باید یک عامل کنترل کننده تعریف نمود و در بحث بذر این نکته بسیار مهم می باشد . با نابودی یک گونه جانوری و گیاهی ، شاید دیگر امکان ترمیم و بازیابی وجود نداشته باشد و به همین دلیل بانک ژن بذر باید مورد اولویت جدی قرار گیرد.

-       حجم تجارت برنج فقط در حدود 4 درصد تولید کل برنج جهانی بوده و هر ساله رو به کاهش می باشد. ایران و به همراه چند کشور دیگر عمده وارد کننده برنج در دنیا هستند.

  انشالله این تجربه ادامه خواهد داشت و در صورت علاقمند بودن  لطفا تجربیات خودتان را به ایمیل    organic.farming.iran@gmail.com   ارسال نمائید تا با نام شما در مجموعه درج شود.

کلمات کلیدی قابل  جستجو در سایتهای علمی

-       آلی شدن  Immobilization        

-        راندمان استفاده از کود fertilizer utilization Efficiency (FUE)

-       جلبک های سبز آبی  Blue-green alga

-       کود زیستی آزوسپریلیم و ازتوباکتر  Azospirillum  ,Azotobacter

-       باکتری حل کننده فسفات سودموناس استرایتا  Pseudomonas Straita  قارچ آسپرژیلوس آواموری Azpergillus awamori

-       جذب کننده فسفات  وزیکولار آربوسکولار مایکوریز  Vesicular arbuscular  mycorhiza ( VAM)

-       ظرفیت زراعی  Field capacity

-       مرحله  جوانه زنی  seed sprouting مرحله  ریشه دهی Rooting stage پنجه زنی اولیه Early tillering   مرحله  رشد زایشی Reproductive Growth Stage

-       مرحله رسیدگی دانه Grain Ripening stage  مرحله شیری Milk stage  خمیری Dough stage      خمیری متمایل به زرد Yellowish dough       رسیدگی کامل    Full ripening stage

-       راندمان بالای فتوسنتز در علف هرز   High degree of photosynthetic efficiency

-       دگر آسیبی در رقابت علف هرز با برنج با ترشح مواد شیمیایی از ریشه علف هرز Allelopathic

 پیوست :

-       تجربیات دوره آموزش کشور ژاین Rice Cultivation course 2000/2001  ( مجید نیک نژاد )

-       گزارش  بازدید از مزارع تولید بذر در کشور ژاپن( مجید نیک نژاد )

-       گزارش بازدید از مرکز تحقیقات کوشیکاری در کشور ژاپن( مجید نیک نژاد )

-       گزارش نحوه تولید بذر  ( پروژه گروهی دوره آموزشی کشور ژاپن)

-     گزارش تولید بذر و قوانین جاری و میزان خودمصرفی کشاورزان در کشورهای مختلف( مجید نیک نژاد )

-     گزارش تجربیات تولید بذر در روستای سیرجارون ( سایت الگویی  ، نیک نژاد خانم مهندس خسروی ، خانم مهندس نگهدار، مهندس فلاح )

-     گزارش تولید بذر رقم سنگ طارم روستای سوته (، نیک نژاد خانم مهندس آهنگری- مهندس کریمی

-     تصاویر ذکر شده در جزوه از فایل گردآوری  مهندس جلیل جلیلی

سایت های مرتبط برای مطالعه بیشتر

-       http://www.majidorganic.ir    سایت مجید نیک نژاد (( در زمینه کاشت داشت- برنج با نگاه تولید محصول سالم

-        

-       http://www.berenge.com با تشکر از مهندس بابا جانی ( در زمینه کاشت داشت- برنج با نگاه تولید محصول سالم

-       www.agrilib.ir/book  تالار ترویج ( دانش و فنون کشاورزی ، در زمینه مختلف از جمله دستورالعمل تولید بذر ، می توانید مطالب کاربردی کسب و دانلود نمود)

-       https://www.accuweather Amol .com   برای کسب آخرین آمار و پیش بینی هواشناسی از این سایت می توان کمک گرفت. دارای بخشهای مختلف از آن جمله ، متوسط درجه حرارت ماکزیمیم و مینیم و بارندگی چند ساله و مقایسه آن با بارندگی سال اخیر  ، پیش بینی بارندگی روزانه و هفتگی و ماهانه و روزانه و درصد پیش بینی بارندگی ، نقشه هوایی مسیر ابرها در منطقه ..... بوده که تا حدودی از این سایت برای پیش بینی زمان مصرف نهادهای کودی ، سموم ، پیش بینی زمان برداشت ، ..... می توان استفاده نمود.

-       https://www.sid.ir/  پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (اثر سن نشا و میزان بذر مصرفی در خزانه بر صفات زراعی و عملکرد دانه برنج (.Oryza sativa l) رقم طارم هاشمی https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=267020   )

اساتید کارشناسان کشاورزان پیشرو در خصوص بذر و تولید بذر :

-       دکتر الله قلی پور با ارقام معرفی شده  گیلانه آنام ......  از مرکز تحقیقات برنج گیلان

-       خانم دکتر حسینی ، محقق و صاحب نظر در خصوص بذر  و تکنولوژی تولید بذر از مرکز تحقیقات گیلان

-       دکتر نبی پور   از مرکز تحقیقات برنج ، معاونت آمل در حال معرفی رقم طارم هاشمی پاکوتاه

-       دکتر نصیری از مرکز تحقیقات برنج ، معاونت آمل معرفی رقم کوهسار....

-       دکتر کیانی  با معرفی رقم کیانی ، از دانشگاه علوم کشاورزی واحد ژنتیک  در ساری

-       دکتر نعمت زده  با ارقام معرفی  نعمت روشن  ، از دانشگاه علوم کشاورزی واحد ژنتیک  در ساری

-       دکتر رمضانپور از مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز ( کاپیک )، مجری تولید بذر برای سازمان خدمات حمایتی و صاحب نظر در عملیات میدانی کشت و کار

-       دکتر فلاح مرکز تحقیقات برنج آمل در بحث اصول به زراعی برنج

-       مهندس ذیغمی از منطقه جنوب کشور با معرفی رقم ذیغمی

-       آقای مازندرانی  معرفی رقم حیدری  برای خشکه کاری برنج گرگان ( کشاورز پیشرو )

-       آقای کیانی از روستای سیرجارون با خالص سازی رقم طارم هاشمی( کشاورز پیشرو )

-       آقای شکوفه از استان گیلان  در بحث همکار معرفی رقم آنام و کشاورز خبره و پیشرو

-       آقای پیغمبر زاده کشاورز خبره و پیشرو در بحث کشت مکانیزه

-       آقای دبیر شاکری کشاورز خبره و پیشرو در تولید محصول سالم و کشت مکانیزه 

-       اقای مهدی رشیدی کشاورز پیشرو و خبره در  تولید برنج در روستای سوته فریدونکنار

-       خانم دکتر فتحی مرکز تحقیقات برنج معاونت آمل بخش کنترل کیفی بذر

-       دکتر علی اکبر عبادی مرکز تحقیقات برنج گیلان در بحث معرفی رقم  

-       خانم دکتر تجددی طلب از مرکز تحقیقات برنج کشور در بحث فرآیند بعد از برداشت

-       دکتر امیری ، محقق و صاحب نظر در خصوص برنج  از مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز ( کاپیک)

-       دکتر خسروی ، محقق و صاحب نظر در بحث بیماریها

-       دکتر طبری ، محقق و صاحب نظر در بحث آفات

-       خانم مهندس خسروی از مرکز خدمات سرخرود محمود آباد  در بحث نحوه تولید بذر

منابع :

-       اصفهانی،م.مجتبایی زمانی،م.امیری،ب.(1388).ریخت شناس رشد و نمو گیاه برنج ، انتشارات دانشگاه گیلان ،380 ص.

-       فلاح،ا.محمدیان،م.(1395).ضرورت مصرف کود سیلیکاته در اراضی شالیزاری ،انتشارات موسسه تحقیقات برنج کشور ،نشریه شماره 18 .

-       همیشگی ،صابر .بابااکبری،م.(1387). تکنولوژی برنج ،انتشارات سازماندنظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی

-        Iwata,t.Koshihikari (2000), Fukui Agricultural Experiment Station .

 

با سپاس فراوان

-----------------

آموزش  در مرکز خدمات ریئس آباد  با محوریت اهمیت بذر در کشت برنج